Ζητείται ελπίς; Η εσωστρέφεια, η απαισιοδοξία κι η ουσία της δημοκρατίας που έγκειται στην αλλαγή

14 μήνες μετά την επανεκλογή του Κώστα Καραμανλή στον πρωθυπουργικό θώκο και για πρώτη φορά μετά από περισσότερα από δέκα έτη (!) το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης φέρεται να προηγείται με περισσότερο από 3,5% στην πρόθεση ψήφου, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Πέρα από τη φτηνή μιντιοφάγο σπέκουλα σχετικά με τους δελφίνους που δήθεν(;) οραματίζονται ως άλλοι Ιζνογκούντ να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη, ήρθε ίσως πραγματικά η ώρα να γίνει συζήτηση για την μετάβαση της εξουσίας. Προσωπικά θεωρώ ότι στην παρούσα συγκυρία είναι χρέος του πρωθυπουργού να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες τάσεις των "επαρχιωτών" Τατούλιδων και να προσπαθήσει να επιτελέσει το κυβερνητικό έργο με την οριακή πλειοψηφία των 151 βουλευτών. Να ολοκληρώσει τις υπεσχεμμένες μεταρρυθμίσεις σε παιδεία και ασφαλιστικό και να προετοιμάσει το έδαφος για μία ομαλή μετάβαση της εξουσίας στο ΠΑΣΟΚ. Πράγματα που το τελευταίο δεν έκανε όταν το 2004 τα τότε golden boys των δημοσίων επιχειρήσεων (είναι έκφραση που ο πράσινος τύπος λαϊκίστικα χρησιμοποιεί κατά κόρον, οπότε δράττομαι της ευκαιρίας να χρησιμοποιήσω την ίδια φρασεολογία) ζητούσαν αποζημιώσεις, επειδή με την αλλαγή τς διακυβέρνησης έχασαν τις διοικητικές τους θέσεις.

Θεωρώ ευτύχημα το ΠΑΣΟΚ να καταφέρει να πιάσει στις επόμενες εκλογές το αναγκαίο ποσοστό αυτοδυναμίας και να σχηματίσει μόνο του κυβέρνηση. Το λέω αυτό επειδή έχουν πλέον πληθύνει οι φωνές στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ που δεν βλέπουν περιθώρια συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία. Κι εδώ είναι το παράδοξο: ενώ ο πρωθυπουργός ουσιαστικά έχει διαμηνύσει ότι μετεκλογικός συνασπισμός για τη συγκρότηση κυβέρνησης, έαν η Νέα Δημοκρατία αναδειχθεί πρώτο κόμμα, θα ήταν δυνατός μόνο με το ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ κοιτάζει με τη σειρά του μόνο προς τα αριστερά του κι όχι προς τα δεξιά. Με αυτές τις συνθήκες και για την βιωσιμότητα της επόμενης κυβέρνησης θεωρώ ότι πραγματικά η καλύτερη προοπτική θα ήταν αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Με πρωθυπουργό το Γιώργο Παπανδρέου, έναν πολιτικό που έχει όραμα και θέληση, μένει να δούμε αν θα έχει κι αποτελεσματικότητα. Έναν πολιτικό "παλικάρι": όταν όλοι στο κόμμα του τον χλεύαζαν, όταν όλοι τον θεωρούσαν ηττοπαθή, αυτός άντεξε, δεν λύγισε, έφερε το παιχνίδι στα μέτρα του και το κέρδισε. Κι εδώ ο Πρωθυπουργός πρέπει να δει ένα καλό παράδειγμα για τον ίδιο. Ο Κώστας Καραμανλής είναι κεφάλαιο, περισσότερο ίσως για την ευρύτερη κεντροδεξιά παράταξη παρά για τον τόπο. Σε συνέντευξη του το 2004, είχε αναφέρει ότι τα 8 έτη διακυβέρνησης είναι αρκετά για να ολοκληρώσει το έργο του ένας πρωθυπουργός και να αποχωρήσει. Απέφυγε, όμως, να απαντήσει ευθέως σε αντίστοιχη ερώτηση το 2007 κι ίσως από εκεί να μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ο ίδιος δεν θα θελήσει να αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή αν ηττηθεί στις επόμενες εκλογές. Κι εδώ αρχίζουν οι υποθέσεις: μία κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με ισχνή πλειοψηφία ίσως να είναι ευάλωτη και πιθανόν να οδηγηθεί κι αυτή σε πρόωρες εκλογές (πολλώ δε μάλλον αυτό ισχύει αν το ΠΑΣΟΚ χρειαστεί να συνεργαστεί με το ΣΥΡΙΖΑ). Εκεί θα κριθεί ουσιαστικά ο Κώστας Καραμανλής, στις πρώτες εκλογές μετά από την απώλεια της εξουσίας: Αν θα έχει καταφέρει με τον αντιπολιτευτικό του λόγο και προβάλλοντας την εμπειρία της προηγούμενης διακυβέρνησης να φέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα τον ελληνικό λαό σε δίλημμα κυβερνήτη παρά κυβέρνησης.

Πολλά από τα παραπάνω ίσως να θεωρηθούν ως δείγματα απαισιοδοξίας κι εσωστρέφειας στον χώρο της κυβερνητικής παράταξης. Μία ήττα προδιαγεγραμμένη που γίνεται αποδεκτή χωρίς αντίσταση. Μα η ουσία της δημοκρατίας δεν έγκειται στην εναλλαγή κομμάτων, προσώπων και πολιτικών; Ο λαός το 2004 ουσιαστικά είπε όχι στην καθεστικοποίηση των κομμάτων, όχι στην απονομή λευκών κι αχρονολόγητων επιταγών στα κόμματα εξουσίας, όχι στο σύστημα ΠΑΣΟΚ παρά όχι στο ΠΑΣΟΚ το ίδιο (αυτό φανερώνει και το υψηλό ποσοστό του 40,5% που είχε λάβει τότε). Δεν χρειάζεται οι βουλευτές της κυβερνητικής παράταξης να συμπεριφέρονται σαν ναύτες που όταν βουλιάζει το πλοίο βουτάνε πρώτοι να σωθούν, αντίθετα πρέπει να δίνουν τη μάχη τους με αξιοπρέπεια στο πλευρό του καπετάνιου, εξηγώντας τα προβλήματα στους ψηφοφόρους τους κι εμπνέοντάς τους με αισθήματα αισιοδοξίας για το μέλλον του τόπου. Η Νέα Δημοκρατία δεν ήλθε το 2004 για να μείνει για πάντα στην εξουσία. Τα φαινόμενα διαφθοράς και κατασπατάλησης δημοσίου χρήματος σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ανάληψη της εξουσίας φανερώνουν ξεκάθαρα πως πέρα από τις προθέσεις, υπάρχει σε πολλούς ανθρώπους σαφής και γενικευμένη ανικανότητα συγκράτησης έμφυτων τάσεων να βουτήξουν το δάχτυλό τους στο μέλι και να το γευτούν, ακόμα κι αν θεωρείται δεδομένο πως στο τέλος θα αποκαλυφθούν.

Μία από τις τελευταίες παρατηρήσεις μου έχει να κάνει με το γεγονός ότι ξεκάθαρα κάποιοι στη Νέα Δημοκρατία χρησιμοποίησαν τον πρωθυπουργό για ίδιους σκοπούς. Ξόδεψαν το κεφάλαιο Κώστας Καραμανλής με φτηνούς λαϊκίστικους αφορισμούς του τύπου "Καραμανλής ή χάος" (ανάμεσά τους παραδόξως κι ο συμπαθής και δουλευταράς υπουργός Ευρυπίδης Στυλιανίδης) και τώρα συνδιαλέγονται μεταξύ τους για το πως θα αποδομήσουν πλήρως το προφίλ του πρωθυπουργού. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο σφάλμα του Καραμανλή: ανέχτηκε πολλούς να προβάλλονται δημόσια και να χρησιμοποιούν το πρόσωπό του σαν πολιτικό τοτέμ που δεν πρέπει να προσβάλλεται, τον "θεοποίησαν" και τώρα τον απαξιώνουν. Οι επιλογές προσώπων και η εμπλοκή προσωπικών του φίλων σε σκάνδαλα είναι τα πιο τρωτά σημεία του πρωθυπουργού. Γιατί η δική τους αποτυχία αντανακλώταν στα μάτια του λαού ως αποτυχία δική του, γιατί η ανικανότητά τους αποδομούσε το δικό του ηγετικό προφίλ. Θέλει νέο κύκλο προσώπων κοντά του, κατά κανόνα άφθαρτους και νέους, για να μπορέσει να δημιουργήσει την εντύπωση πως έμαθε από τα λάθη του παρελθόντος και δεν πρόκειται να τα επαναλάβει στο μέλλον. Οι εξελίξεις πάντως είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, ενώ οι Ευρωεκλογές που πλησιάζουν θα αποτελέσουν crash test για την κυβερνώσα παράταξη και την αντιπολίτευση. Ο Καραμανλής θεωρώ δεδομένο ότι θα θελήσει να έχει στα χέρια του μία αληθινή και σε ευρεία έκταση δημοσκόπηση υπό πραγματικές συνθήκες κάλπης προτού λάβει τις αποφάσεις του για το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών. Άλλωστε, αν καταφέρει έως τότε να κυβερνήσει με τους 151, δεν θα υπάρχει κανένας λόγος να βιαστεί να κλειδώσει ημερομηνία εκλογών αν δεν είναι σίγουρος ότι έχει ρεαλιστικές πιθανότητας τρίτης εκλογικής νικής.

Ο καιρός θα δείξει...

Ήρθε η ώρα της διπλωματίας

Και τώρα ο δυναστής μας είναι νεκρός... Ο Θουκιδίδης στην Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου τονίζει ότι η τήρηση των προσχημάτων είναι αναγκαία στην πολιτική. Και αυτό που έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια και προκάλεσαν την μήνιν των άλλων εθνών ήταν η μη τήρηση προσχημάτων. Αντίθετα, επιδώθηκαν σε απροκάλυπτη απαίτηση παγκόσμιας υποταγής στα αιτήματά τους. Μα τώρα η αλλαγή ήλθε, η ελπίδα αναζωογονήθηκε. Μένει μόνο το ερώτημα αν ο εχθρός ζει, που κρύβεται και πως θα τον βγάλουμε έξω για να τον πολεμήσουμε. Αν ο εχθρός ήταν άλλος από τη διεστραμμένη πρακτική μίας εξωτερικής πολιτικής κοντόφθαλμης και αντιδραστικής.

Μπαράκ Χουσείν Ομπάμα, μία ιστορία πίστης και προοπτικής. Ένα γενναίο συγγνώμη των ΗΠΑ προς τα άλλα μέλη της διεθνούς κοινότητας, μία χαρισματική φυσιογνωμία που συνεπήρε μία συσπειρωμένη πλέον Αμερική που θα ζητήσει πιεστικά από το νέο της Πρόεδρο να διατηρήσει και σαφώς να αυξήσει τα κεκτημένα. Οι προσδοκίες και οι ελπίδες υψηλές, αλλά great expectations are solely to be relied upon a leader.

Κι αν ο πόλεμος υπήρξε η απάνηση στον πόλεμο, τότε ας είμαστε σίγουροι πως πλέον θα επαναχρησιμοποιηθούν οι πρακτικές των διπλωματικών συνομιλιών όλων με όλους... Πολλοί θυμούνται με φόβο τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Όμως, τότε, η διπλωματική οδός έβρισκε λύσεις, η πολιτική ήταν η τέχνη διατήρησης λεπτών ισορροπιών σε τεταμένες στιγμές, η μη περαιτέρω όξυνση τω αντιθέσεων. Μετά από την ολοκληρωτική επικράτηση του καπιταλιστικού μοντέλου, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να πορευτούν μόνες τους, να αγνοήσουν τον ΟΗΕ και τις άλλες χώρες μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας σε αρκτές περιπτώσεις, να μη ζητήσουν τη γνώμη των συμμάχων τους. Η ύβρις και η αλαζωνεία δεν έκανε ποτέ καλό σε κανένα. Ούτε και στους Αθηναίους όταν καταπίεζαν τους δήθεν συμμάχους τους στη Δηλιακή Συμμαχία. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, αλλά αλήθεια, ποιός θεωρεί ότι ο Μπους ο νεώτερος είχε ποτέ ακούσει για τη Δηλιακή Συμμαχία;

Δεν ήταν μόνο μία εκλογική μάχη με φόντο την διαφορετική εθνικότητα ή το χρώμα. Δεν ήταν απλά μία μάχη συμβόλων, μία μάχη τηλεοπτικής λογικής. Πέρα από μία σειρά ουσιαστικών θεμάτων που τέθηκαν επί τάπητος (όπως η διαχείρηση του συστήματος υγείας, η αναγκαιότητα νέων φόρων, η διατήρηση των αμερικανικών στρατευμάτων σε Ιράκ κα Αφγανιστάν και κάποιες ανησυχητικά χαμηλών τόνων αναφορές στην καθαρή ενέργεια), η μάχη αυτή κατά βάση ήταν μάχη αξιών. Μία μάχη που στην ψυχοσύνθεση των Αμερικάνων ήταν δύσκολο να βγάλει νικητή τον Ομπάμα. Γιατί κλόνισε τα θεμέλια της λογικής της υπερδύναμης που με αυτάρκεια και ηγεμονική παρουσία γράφει μόνη της την ιστορία. Κι όμως, οι παραδοσιακά loser Δημοκρατικοί άντεξαν, άλλαξαν κι οι ίδιοι και αμφισβήτησαν πρώτοι αυτοί την λογική τους. Στην χώρα που η σύγχρονη δημοκρατία γεννήθηκε, στις ΗΠΑ, φαίνεται ότι η χειμερία νάρκη τελείωσε, ότι ο πολιτικοποιημένος κόσμος θα υποβάλλει στην βάσανο της κρίσης του κάθε απόφαση της ηγεσίας του. Θα αμφισβητεί ξανά, θα συνδιαλέγεται, θα διαφωνεί και θα αποφασίζει.

Μακάρι και στην Ελλάδα να ξαναμπούμε σύντομα στη λογική της πολιτικής συνεννόησης και συναπόφασης. Τώρα το χρέος το έχει η αξιωματική αντιπολίτευση. ΄Οπως στις ΗΠΑ, ο Ομπάμα με τη ρητορική του έκανε τον συμπαθή ηλικιωμένο ΜακΚέιν να δηλώσει ότι θα σταθεί στο πλευρό του, έτσι τώρα και ο Γιώργος Παπανδρέου πρέπει να αλλάξει την μονομερή ρητορική της απαξίωσης, να φέρει το διάλογο στα μέτρα του (άλλωστε τωρα φαίνεται να υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο μία μετακίνηση προς πιο κεντροαριστερές απόψεις) και να αναγκάσει τον πρωθυπουργό σε μία μετεκλογική λογική συνεργασίας των δύο κομμάτων. Ας αργήσει τουλάχιστον η ημέρα των εκλογών, ας ηρεμήσει λίγο αυτή η συνεχόμενη σκανδαλολογία που προκαλεί ζαλάδα και αποπροσανατολισμό τόσο στην κοινή γνώμη, όσο και στους πολιτικούς άρχοντες του τόπου. Το ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερο πρόβλημα να κερδίσει τις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν, οι συγκυρίες είναι μαζί του και μόνο κακό κάνει ο μηδενισμός και η απαξίωση. Τόσο δύσκολο είναι να συνεννοηθούν;

Μία σκέψη ύστερη της 700άρας γενιάς

Αφού λοιπόν οι αμερόληπτοι δημοσιογράφοι, με την πενία της πένας τους, κι η ευαισθητοποιημένη κοινωνία, εν αφασία ευρισκόμενη, ανέδειξε τα προβλήματα της γενιάς μας (εννοώ των περί τα 30 έτη), τους χαμηλούς μισθούς των επτακοσίων ευρώ κα τα υποβαθμισμένα πτυχία, δεν συμφωνείτε ότι ήλθε ο καιρός να πάμε την συζήτηση ένα βήμα πέρα από τον λαϊκισμό;

Όλα τελικά στην Ελλάδα φαίνεται να κινούνται στο βραχυπρόθεσμο και η οιαδήποτε ανάλυση να στερείται της μακροπρόθεσμης προοπτικής. Αφορμή για όλα τα παραπάνω, αφοριστικά είναι η αλήθεια, λόγια μου είναι μία έρευνα που παρουσιάζετα στο Βήμα της Κυριακής, 26 Οκτωβρίου 2008. Εν μέσω οικονομικής ύφεσης παγκοσμίου επιπέδου και ενώ όλα τα μέσα μαζικής αποχαύνωσης καθημερινά παρουσιάζουν τις αυξήσεις στις καφετέριες της Αθήνας, ο κόσμος φαίνεται να αντιδρά. Κι ενώ κανένας θα περίμενε από την κοινή γνώμη να θέτει σε πρώτη θέση των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης την οικονομική ανάπτυξη, εντούτοις επιλέγει πολιτικές όπως η προώθηση της παιδείας (σε αόριστες πάντως γραμμές) και οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες.

Από τη μονότονη κι υπερβολική αναφορά στα οικονομικά του προβλήματα, ο κόσμος φαίνεται να στρέφεται σε πιο ποιοτικές απαιτήσεις από την Κυβέρνηση. Ζητά συνέχεια των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών στο πεδίο της παιδείας, ανάληψη περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών και, κατά τη δική μου ανάγνωση, νέα πολιτιστικά πρότυπα για την Ελλάδα του 21ου αιώνα. Μετά τον πολυτάραχο περασμένο αιώνα, ένα νέο Ελληνικό Κράτος, παράλυτο από τον αποκλεισμό πολλών Ρωμιών από τις κρατικές του δομές αλλά σε κάθε περίπτωση με γενναιόδωρα σύνορα στη Βαλκανική χερσόνησο, ζητά να ξεφύγει από τα μίζερα συνθήματα της δεκαετίας του '80. Από τα κατάλοιπα που διακατέχουν ακόμα το σώμα του, από την αίσθηση μειονεκτικότητας και από την αδιάκοπη έκφραση παραπόνων, ο λαός φαίνεται να θέλει να σταθεί στα πόδια του και να ζητά από την ηγεσία του θεμέλια.

Η λαϊκή αφύπνιση είναι η αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση για μία κυβέρνηση προκειμένου να μπορεί να αλλάξει την ατζέντα της και να προωθήσει νέες πολιτικές. Μένει να δούμε αν αυτή η ιεράρχηση των απαιτήσεων του λαού θα συνεχίσει να εμφανίζεται με την ίδια σειρά και αν η κυβέρνηση έχει την όρεξη να ανταποκριθεί σε αυτές τις νέες απαιτήσεις. Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία της Νέας Δημοκρατίας να σώσει την εκλογική της αξιοπρέπεια. Μία συνετή διαχείριση της υπάρχουσας κατάστασης, με δεδομένη αφενός την τόση βέβηλη έμφαση των μέσων στα υποτιθέμενα πρωτοφανή σκάνδαλα και αφετέρου την παγκόσμια οικονομική ύφεση, δεν αρκεί στην Κυβέρνηση για να αντστρέψει την κατάσταση που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Θέλει κίνητρο, φαντασία και θέληση. Τα έχει ο πρωθυπουργός; Άποψη μου ότι τα έχει, φαίνεται κι από τις διπλωματικές - οικονομικές κινήσεις που κάνει (προσέγγιση με Εμιράτα, Ρωσία, αναδυόμενες χώρες της ΝοτιοΑνατολικής Ασίας), ότι διακατάχεται από πρωτοποριακές ιδέες και είναι διατεθειμένος να επιχειρήσει νέα πράγματα. Οφείλει στον εαυτό του και στην Ελλάδα να κάνει το βήμα παραπέρα, να ξεφύγει από τις καταστάσεις που διαμορφώνουν οι άλλοι γύρω του και να καινοτομήσει. Ο χρόνος θα δείξει... Δεν είναι άλλωστε η διατήρηση των θέσεων εξουσίας αυτοσκοπός της παράταξής του, όπως παλαιότερα έχει ισχυριστεί. Είναι η ώρα να θέσει τα δακτυλά του εις τον τύπον των ήλων, να μείνει ανεπηρέαστος από τις δημοσκοπικές (πάντοτε αναφερόμενες σε συγκεκριμένο χρόνο) τάσεις και να προχωρήσει όσες μεταρρυθμίσεις υποσχέθηκε. Μπορεί αυτό να μην του εξασφαλίσει την επανεκλογή του, όμως η ιστορία δε θα τον καταγράψει ως ένα φυγόπονο ηγέτη που παραδίδει την παράταξη που του εμπιστεύτηκε τα ηνία της στον εκλογικό όλεθρο (ιδέ Σημίτης και Πασόκ).

Αυτή τη φορά μίλησα πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενος σε κόμματα, αρχηγούς και κοινή γνώμη. Ελπίζω να μην στενοχώρησα πολλούς.

Αμερικανική Πολιτική - Ορισμός της Realpolitik

Καλησπέρα και πάλι.

Δύο μέρες μετά την τελευταία τηλεμαχία των δύο προεδρικών υποψηφίων, εν μέσω δημοσκοπήσεων και στοιχημάτων (!), σκέφτηκα να παραθέσω κάποιες απόψεις μου, όπως αυτές σχηματίστηκαν κατά τους δύο μήνες της εν Βοστώνη παρουσίας μου.

Κατ' αρχάς, είναι πασιφανές ότι οι Αμερικανοί σαν εκλογικό σώμα διαφέρουν πολύ από τους Ευρωπαίους. Δεν φαίνεται να τους απασχολεί ιδιαίτερα η ουσία, μένουν πολύ στους τύπους, στις αντιδράσεις, στο σημαίνον παρά στο σημαινόμενο. Προσπαθούν να βγάλουν πορίσματα μέσα από μισόλογα και αντιφάσεις. Προσωπικά έχω απογοητευτεί από τον Obama, τον μόνο σοβαρό και αξιόλογο υποψήφιο. Δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί την υπεροχή των δημοσκοπήσεων και επενδύοντας σε αυτήν να μιλήσει πιο καθαρά για το πρόγραμμα του. Λίγα ευχολόγια για το περιβάλλον, γενικές αναφορές στην αναμενόμενη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, πραγματικά αντιφατικός για το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Δεν μπορώ να σκεφτώ καμία πιο πειστική δικαιολογία από το ότι φοβάται ακόμη για το τελικό αποτέλεσμα. Μία διαφορά που σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα ήταν η αφετηρία ρεαλιστικών δηλώσεων από τους επικρατέστερους, στις ΗΠΑ δεν θεωρείται ικανή για το Δημοκρατικό υποψήφιο προκειμένου να υπερβεί τα ειωθότα και να φέρει τον διάλογο στα μέτρα της εποχής.

Πολύς λόγος γίνεται για το σύνδρομο Bradley, ήτοι για την περίπτωση εκείνη όπου παρατηρείται μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δημοσκοπικές τάσεις ενός μαύρου υποψηφίου για κάποιο ανώτατο αξίωμα στις ΗΠΑ και τα πραγματικά εκλογικά του αποτελέσματα. Δεν φαίνεται όμως να υπάρχει πειστική βάση για αυτή την καχυποψία. Οι καιροί έχουν αλλάξει, η κατάσταση στις ΗΠΑ φαίνεται να έχει εξομαλυνθεί (αν και η συντριπτική πλειοψηφία πχ των καθηγητών μου στη σχολή είναι λευκοί άρρενες!) και δεν φαίνεται να υπάρχει λογική στη σκέψη ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν ψηφοφόροι θα που ένιωθαν ενοχές και θα στήριζαν τον έγχρωμο υποψήφιο στις δημοσκοπήσεις, όχι όμως και την ώρα της κάλπης, όπου το παραβάν θα τους παρείχε τον επαρκή βαθμό μυστικότητας και προστασίας προκειμένου να εκφράσουν μέσω της ψήφου τους τα όποια ρατσιστικά σύνδρομα τους. Αν πάντως είναι αυτός ο λόγος που ο Obama δεν έχει προχωρήσει σε καινοτόμες εξαγγελίες, απλά θα έχει χάσει μία ευκαιρία ολκής, μία ευκαιρία που δύσκολα θα του ξαναπαρουσιαστεί.

Κάτι ανάλογο έγινε με την Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της θητεία. Τότε που η απαίτηση για κάθαρση και διαφάνεια ήταν κυρίαρχη (τώρα πλέον είναι ένα αστείο), τότε που η στήριξη του κόσμου στον πρωθυπουργό του άφηνε μεγάλα περιθώρια τομών. Το ασφαλιστικό, πτυχές του οποίου αντιμετωπίζονται με το νέο νομοθετικό καθεστώς, αφέθηκε να εφαρμοστεί στη δεύτερη θητεία. Η ανάγκη δημοσιονόμικης εξυγίανσης δεν τονίστηκε προεκλογικά (2004) και ενώ κανείς θα περίμενε να αντιμετωπίζει θετικά ο κόσμος τα επιτεύγματα της Κυβέρνησης σε καίριους τομείς όπως η ανεργία και η διατήρηση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, εντούτοις η λαϊκή δυσαρέσκεια είναι πασίδηλη για τους εικαζόμενους αρνητικούς χειρισμούς της Κυβέρνησης. Τελικά από αλλού εκκινήσαμε, στην Ελλάδα καταλήξαμε.

Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, μία χώρα που τις διεθνείς σχέσεις της τις διέπει διαχρονικά η έννοια της Realpolitik (Henry Kissinger), αυτή η μάχη των ιδεών σε αυτό το σημείο της προεκλογικής εκστρατείας μοιάζει ακατανόητη ή καλύτερα αφελής. Ο κόσμος δεν φαίνεται να πιστεύει στην αλλαγή που ευαγγελίζεται ο Obama, παρά το πραγματικά πρωτοποριακό προφίλ του. Πιστεύει απλά στην αναγκαιότητα εναλλαγής Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τα απίστευτα υψηλά νούμερα του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, αν λάβουμε υπόψη μας την οικονομική συγκυρία, εν μέσω της οποίας διεξάγονται οι εκλογές. Πώς θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι αν οι Αμερικάνοι εκλέξουν τον McCaine, όλοι οι οικονομικοί (αν)εγκέφαλοι του οικονομικού επιτελείου Bush θα φύγουν άρον άρον από την πρωτεύουσα; Μία διακυβέρνηση αναγκαστικά στηρίζεται σε πλήθος προσώπων και αναμφισβήτητα η ικανή παρούσία των ίδιων προσώπων που οδήγησαν τις ΗΠΑ σε ύφεση θα ήταν επιβεβλημένη για την καλύτερη εφαρμογή των προσφάτως ψηφισθέντων νόμων στήριξης της αγοράς.

Όλα όμως θα αλλάξουν όταν ο νέος Πλανητάρχης μας θα εκλεχτεί. Τότε οι ιδέες και τα κλισέ θα μπουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας για να ξαναχρησιμοποιηθούν μετά από 4 έτη και η realpolitik θα κάνει την εμφάνισή της. Θα επιβάλλει στο νικητή συγκεκριμένες στρατηγικές επιλογές στην Μέση Ανατολή και στον Κόλπο, θα αμφισβητήσει την χρησιμότητα ή την πρακτική αποτελεσματικοτητα των διανοητικών ευφυολογημάτων (παρά συγκροτημένων προγραμμάτων) των προεκλογικών δηλώσεων, θα διασκεδάσει τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές και θα αναζητήσει κοινές πορείες δράσης για τα δύο κόμματα στο Κονγκρέσο, ένα modus vivendi πράξεων και λόγων που διαφέρει τα μάλα από την τωρινή υπεροχή των αόριστων βερμπαλιστικών επιχειρημάτων επί της σκοπούμενης και ορισμένης πράξης.

Λίγες ιδέες για σκέψη, περισσότερο προσωπική...

Ένα πείραμα...

Καλησπέρα σε όλους τους διαδικτυακούς φίλους. Αυτό το ιστολόγιο δεν είναι παρά μία προσπάθεια να αυτοεκτεθώ. Ανέκαθεν φίλος της πολιτικής, με διακριτική απόσταση από κόμματα και μακριά από εξαρτήσεις, σκέφτηκα πως η ελευθερία του διαδικτύου δημιουργεί το πιο κατάλληλο περιβάλλον για να πειραματιστώ στο πεδίο των ιδεών.

Το στίγμα μου: Για να μην κοροϊδεύουμε και τον εαυτό μας, η αφετηρία της προσέγγισης μου είναι κάποιες βασικές φιλελεύθερες και συντηρητικές ιδέες, όσο συνθετικό (για τους πολλούς αντιφατικό) κι αν ακούγεται αυτό. Ελευθερία της αγοράς, πίστη στο άτομο και στην αξία του, διαλεκτική αποδοχή της διαφεροτικότητας, αγάπη για την Ελλάδα, σεβασμός στην ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση του λαού μας. Η σύνθεση είναι η απαραίτητη αρχή της πολιτικής σκέψης και πράξης. Το άτομο προσδιορίζεται από το περιβάλλον του, μα ακόμα περισσότερο το προσδιορίζει. Η λογική απαιτεί να σχετικοποιούνται οι επιλογές του ατόμου, προκειμένου αυτό να μπορεί να επιβιώνει. Όμως η πολιτική ηθική (ακόμα και η αισθητική) απαιτεί σταθερότητα στις αξίες. Πάντα απορούσα πως μπορούν να παραμένουν σε θέσεις εξουσίας πολιτικοί, όταν βασικές επιλογές τους έρχονται σε αντίθεση με τις αξίες που πρέσβευαν όταν εκλέχτηκαν. Ας μην αρχίσουμε με γενικολογίες και κακίες.

Λίγα πράγματα για τις σπουδές μου και τη δουλειά μου: 7ο Ενιαίο Λύκειο Πατρών, Νομική Αθηνών, Μεταπτυχιακό στο Δημόσιο Δίκαιο στην Αθήνα και τώρα (13/10/2008) Βοστώνη και Διεθνείς Σχέσεις στο Fletcher. Μετά από τρία χρόνια δικηγορίας δίπλα σε αξιόλογους ανθρώπους, αποφάσισα πως ήρθε η ώρα να αλλάξω ρότα και να θυσιάσω λεφτά και δόξα (εντάξει, υπερβάλλω) για τις ιδέες. Κι είναι αλήθεια ότι οι ΗΠΑ, χώρα που κατηγορείται ότι "πέρασε από την βαρβαρότητα στην παρακμή χωρίς να αγγίξει τον πολιτισμό", προσφέρουν ίσως το πιο κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον για πειραματισμούς. Δίκαιο, οικονομία, πολιτική επιστήμη, διπλωματία και ιστορία, όλα ανακατεύονται στο χωνευτήρι του Fletcher και προσφέρουν ένα εκρηκτικό cocktail για σκέψη (αντί τροφής, ποτό για σκέψη!). Και στην Ελλάδα είναι τόσο έντονος ο αντιαμερικανισμός, που αν τολμήσεις να αρθρώσεις μία λέξη για την αξία του εκπαιδευτικού τους συστήματος, κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς το λιγότερο διαφημιστής των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πάντως αυτό που με εντυπωσιάζει είναι το διαφορετικό ακαδημαϊκό παρελθόν των φοιτητών των Νομικών Σχολών της Βοστώνης (είναι μεταπτυχιακές σπουδές στο πρόγραμμα των Αμερικανικών Πανεπιστημίων): Έχω γνωρίσει παιδιά με πρώτο πτυχίο οικονομικών, μαθηματικών, χημικών μηχανικών (πάρα πολλοί! - τέλειοι για Patents), ιστορίας, πολιτικών επιστημών... Αυτοί ναι, είναι επιστήμονες!

Φοβάμαι πως η μονομέρεια της γνώσης αποχαυνώνει τον άνθρωπο. Όλοι μας ειδικευόμαστε για να επιβιώσουμε και οι περισσότεροι κατηγορούν την αγορά για αυτό (απρόσωπα, το "σύστημα"), λες και δεν είναι άνθρωποι αυτοί που προσλαμβανουν, αυτοί που χαράζουν πολιτικές, αυτοί που εκπαιδεύουν, αυτοί που μορφώνουν. Εμείς, ο καθένας μας και η ένωσή μας, είμαστε το σύστημα, εμείς η αγορά, εμείς το όλον. Εμείς θα αλλάξουμε τον κόσμο, όχι ο κόσμος εμάς.

Θα τα ξαναπούμε...

Υ.Γ. 1 Άσχετο αλλά κανόνες δεν υπάρχουν στην ανταλλαγή των απόψεων. Ο καθένας χαρακτηρίζεται από τα γραφόμενά του και μόνο. Ή πιστεύουμε στην ελευθερία ή όχι. Και οι Αμερικάνοι έχουν την φράση: you can't be a little pregnant. Είδατε; Δεν διαφέρουμε και τόσο...!

Υ.Γ. 2 Η φωτογραφία είναι από την ορκωμοσία μου. Τα πνευματικά δικαιώματα τα έχω, αλλά την συναίνεση όλων των εμφανιζόμενων όχι. Αλλά για να έλθουν εκεί, οι περισσότεροι κάνοντας χιλιόμετρα από την Πάτρα, μου φαίνεται ότι συναινεσαν σιωπηρά. Η αλήθεια του δικηγόρου είναι το συμφέρον του πελάτη του και τώρα θεραπεύω τις ανομίες μου.