Ζητείται ελπίς; Η εσωστρέφεια, η απαισιοδοξία κι η ουσία της δημοκρατίας που έγκειται στην αλλαγή

14 μήνες μετά την επανεκλογή του Κώστα Καραμανλή στον πρωθυπουργικό θώκο και για πρώτη φορά μετά από περισσότερα από δέκα έτη (!) το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης φέρεται να προηγείται με περισσότερο από 3,5% στην πρόθεση ψήφου, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Πέρα από τη φτηνή μιντιοφάγο σπέκουλα σχετικά με τους δελφίνους που δήθεν(;) οραματίζονται ως άλλοι Ιζνογκούντ να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη, ήρθε ίσως πραγματικά η ώρα να γίνει συζήτηση για την μετάβαση της εξουσίας. Προσωπικά θεωρώ ότι στην παρούσα συγκυρία είναι χρέος του πρωθυπουργού να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες τάσεις των "επαρχιωτών" Τατούλιδων και να προσπαθήσει να επιτελέσει το κυβερνητικό έργο με την οριακή πλειοψηφία των 151 βουλευτών. Να ολοκληρώσει τις υπεσχεμμένες μεταρρυθμίσεις σε παιδεία και ασφαλιστικό και να προετοιμάσει το έδαφος για μία ομαλή μετάβαση της εξουσίας στο ΠΑΣΟΚ. Πράγματα που το τελευταίο δεν έκανε όταν το 2004 τα τότε golden boys των δημοσίων επιχειρήσεων (είναι έκφραση που ο πράσινος τύπος λαϊκίστικα χρησιμοποιεί κατά κόρον, οπότε δράττομαι της ευκαιρίας να χρησιμοποιήσω την ίδια φρασεολογία) ζητούσαν αποζημιώσεις, επειδή με την αλλαγή τς διακυβέρνησης έχασαν τις διοικητικές τους θέσεις.

Θεωρώ ευτύχημα το ΠΑΣΟΚ να καταφέρει να πιάσει στις επόμενες εκλογές το αναγκαίο ποσοστό αυτοδυναμίας και να σχηματίσει μόνο του κυβέρνηση. Το λέω αυτό επειδή έχουν πλέον πληθύνει οι φωνές στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ που δεν βλέπουν περιθώρια συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία. Κι εδώ είναι το παράδοξο: ενώ ο πρωθυπουργός ουσιαστικά έχει διαμηνύσει ότι μετεκλογικός συνασπισμός για τη συγκρότηση κυβέρνησης, έαν η Νέα Δημοκρατία αναδειχθεί πρώτο κόμμα, θα ήταν δυνατός μόνο με το ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ κοιτάζει με τη σειρά του μόνο προς τα αριστερά του κι όχι προς τα δεξιά. Με αυτές τις συνθήκες και για την βιωσιμότητα της επόμενης κυβέρνησης θεωρώ ότι πραγματικά η καλύτερη προοπτική θα ήταν αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Με πρωθυπουργό το Γιώργο Παπανδρέου, έναν πολιτικό που έχει όραμα και θέληση, μένει να δούμε αν θα έχει κι αποτελεσματικότητα. Έναν πολιτικό "παλικάρι": όταν όλοι στο κόμμα του τον χλεύαζαν, όταν όλοι τον θεωρούσαν ηττοπαθή, αυτός άντεξε, δεν λύγισε, έφερε το παιχνίδι στα μέτρα του και το κέρδισε. Κι εδώ ο Πρωθυπουργός πρέπει να δει ένα καλό παράδειγμα για τον ίδιο. Ο Κώστας Καραμανλής είναι κεφάλαιο, περισσότερο ίσως για την ευρύτερη κεντροδεξιά παράταξη παρά για τον τόπο. Σε συνέντευξη του το 2004, είχε αναφέρει ότι τα 8 έτη διακυβέρνησης είναι αρκετά για να ολοκληρώσει το έργο του ένας πρωθυπουργός και να αποχωρήσει. Απέφυγε, όμως, να απαντήσει ευθέως σε αντίστοιχη ερώτηση το 2007 κι ίσως από εκεί να μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ο ίδιος δεν θα θελήσει να αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή αν ηττηθεί στις επόμενες εκλογές. Κι εδώ αρχίζουν οι υποθέσεις: μία κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με ισχνή πλειοψηφία ίσως να είναι ευάλωτη και πιθανόν να οδηγηθεί κι αυτή σε πρόωρες εκλογές (πολλώ δε μάλλον αυτό ισχύει αν το ΠΑΣΟΚ χρειαστεί να συνεργαστεί με το ΣΥΡΙΖΑ). Εκεί θα κριθεί ουσιαστικά ο Κώστας Καραμανλής, στις πρώτες εκλογές μετά από την απώλεια της εξουσίας: Αν θα έχει καταφέρει με τον αντιπολιτευτικό του λόγο και προβάλλοντας την εμπειρία της προηγούμενης διακυβέρνησης να φέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα τον ελληνικό λαό σε δίλημμα κυβερνήτη παρά κυβέρνησης.

Πολλά από τα παραπάνω ίσως να θεωρηθούν ως δείγματα απαισιοδοξίας κι εσωστρέφειας στον χώρο της κυβερνητικής παράταξης. Μία ήττα προδιαγεγραμμένη που γίνεται αποδεκτή χωρίς αντίσταση. Μα η ουσία της δημοκρατίας δεν έγκειται στην εναλλαγή κομμάτων, προσώπων και πολιτικών; Ο λαός το 2004 ουσιαστικά είπε όχι στην καθεστικοποίηση των κομμάτων, όχι στην απονομή λευκών κι αχρονολόγητων επιταγών στα κόμματα εξουσίας, όχι στο σύστημα ΠΑΣΟΚ παρά όχι στο ΠΑΣΟΚ το ίδιο (αυτό φανερώνει και το υψηλό ποσοστό του 40,5% που είχε λάβει τότε). Δεν χρειάζεται οι βουλευτές της κυβερνητικής παράταξης να συμπεριφέρονται σαν ναύτες που όταν βουλιάζει το πλοίο βουτάνε πρώτοι να σωθούν, αντίθετα πρέπει να δίνουν τη μάχη τους με αξιοπρέπεια στο πλευρό του καπετάνιου, εξηγώντας τα προβλήματα στους ψηφοφόρους τους κι εμπνέοντάς τους με αισθήματα αισιοδοξίας για το μέλλον του τόπου. Η Νέα Δημοκρατία δεν ήλθε το 2004 για να μείνει για πάντα στην εξουσία. Τα φαινόμενα διαφθοράς και κατασπατάλησης δημοσίου χρήματος σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ανάληψη της εξουσίας φανερώνουν ξεκάθαρα πως πέρα από τις προθέσεις, υπάρχει σε πολλούς ανθρώπους σαφής και γενικευμένη ανικανότητα συγκράτησης έμφυτων τάσεων να βουτήξουν το δάχτυλό τους στο μέλι και να το γευτούν, ακόμα κι αν θεωρείται δεδομένο πως στο τέλος θα αποκαλυφθούν.

Μία από τις τελευταίες παρατηρήσεις μου έχει να κάνει με το γεγονός ότι ξεκάθαρα κάποιοι στη Νέα Δημοκρατία χρησιμοποίησαν τον πρωθυπουργό για ίδιους σκοπούς. Ξόδεψαν το κεφάλαιο Κώστας Καραμανλής με φτηνούς λαϊκίστικους αφορισμούς του τύπου "Καραμανλής ή χάος" (ανάμεσά τους παραδόξως κι ο συμπαθής και δουλευταράς υπουργός Ευρυπίδης Στυλιανίδης) και τώρα συνδιαλέγονται μεταξύ τους για το πως θα αποδομήσουν πλήρως το προφίλ του πρωθυπουργού. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο σφάλμα του Καραμανλή: ανέχτηκε πολλούς να προβάλλονται δημόσια και να χρησιμοποιούν το πρόσωπό του σαν πολιτικό τοτέμ που δεν πρέπει να προσβάλλεται, τον "θεοποίησαν" και τώρα τον απαξιώνουν. Οι επιλογές προσώπων και η εμπλοκή προσωπικών του φίλων σε σκάνδαλα είναι τα πιο τρωτά σημεία του πρωθυπουργού. Γιατί η δική τους αποτυχία αντανακλώταν στα μάτια του λαού ως αποτυχία δική του, γιατί η ανικανότητά τους αποδομούσε το δικό του ηγετικό προφίλ. Θέλει νέο κύκλο προσώπων κοντά του, κατά κανόνα άφθαρτους και νέους, για να μπορέσει να δημιουργήσει την εντύπωση πως έμαθε από τα λάθη του παρελθόντος και δεν πρόκειται να τα επαναλάβει στο μέλλον. Οι εξελίξεις πάντως είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, ενώ οι Ευρωεκλογές που πλησιάζουν θα αποτελέσουν crash test για την κυβερνώσα παράταξη και την αντιπολίτευση. Ο Καραμανλής θεωρώ δεδομένο ότι θα θελήσει να έχει στα χέρια του μία αληθινή και σε ευρεία έκταση δημοσκόπηση υπό πραγματικές συνθήκες κάλπης προτού λάβει τις αποφάσεις του για το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών. Άλλωστε, αν καταφέρει έως τότε να κυβερνήσει με τους 151, δεν θα υπάρχει κανένας λόγος να βιαστεί να κλειδώσει ημερομηνία εκλογών αν δεν είναι σίγουρος ότι έχει ρεαλιστικές πιθανότητας τρίτης εκλογικής νικής.

Ο καιρός θα δείξει...