Συνολική Ευρωπαϊκή λύση

Η διαχείριση της κρίσης από τα ίδια άτομα και την ίδια πολιτική νομενκλατούρα που ουσιαστικά οδήγησαν τη χώρα μας στο τέλμα, είναι η πιο τρανταχτή απόδειξη της αποτυχίας της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Πολίτες χωρίς όραμα, χωρίς φιλοδοξία, χωρίς αλληλεγγύη. Πολιτευτές που δεν παρήγαγαν έργο διεκδίκησαν και πάλι δημόσια αξιώματα. Σε επίπεδο δήμων, είναι τουλάχιστον παρήγορη η αποδοκιμασία που εκφράστηκε σε δήμους όπως η Πάτρα, η Γλυφάδα, η πρωτεύουσα.

Η σπουδή και το σκόπιμο της ένταξης της χώρας μας στην μνημονιακή λύση, που επίμονα παρουσιάζεται ως μονόδρομος και 'αναγκαίο κακό', δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με πολιτικά κριτήρια. Μια κρίση χρέους πανευρωπαϊκή, με συντονισμένες κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, αντιμετωπίστηκε στην αρχή της ως μία μεμονωμένη περίπτωση κακοδιαχείρισης. Αυτομαστιγώθηκε η χώρα με την προχειρότητα με την οποία οργανώθηκε η εξομόλογηση της ύπαρξης παραποιημένων στοιχείων, αυτοχειριάστηκε με τις δηλώσεις Παπακωνσταντίνου από τον Γενάρη του 2010 ότι "19 Μαΐου δεν θα έχουμε λεφτά για τις συντάξεις", και βωβή δέχτηκε την πιο ασελγή επέμβαση στο κορμί του κοινωνικού ιστού της, από ποιούς; από τα μικρομεσαία στελέχη ενός διεθνούς οργανισμού, διεθνείς δημόσιους υπαλλήλους δηλαδή, που δίνουν έμφαση μόνο σε πρόσκαιρους αριθμούς, χωρίς να σκέφτονται (αφού δεν οφείλουν υπηρεσιακά) το μέλλον αυτού του τόπου. Μια κρίση που χρειαζόταν εξαρχής συνολική ευρωπαϊκή λύση έγινε αφορμή να στοχοποιηθεί η χώρα. Και σε αυτή την κρίση, λύσεις ήταν η άμεση περικοπή μμισθών και συνταξεων, η άμεση αύξηση της φορολόγησης, η περαίωση. Καμία επενδυτική / αναπτυξιακή προοπτική. Καμία συνεννόηση των κοινωνικών εταίρων για μια αλλαγή πορείας, αλλαγή νοοτροπίας.

Η ελλαδίτικη κοινωνία βρίσκεται σε πλήρη αφασία. Η χώρα μας, που παραδοσιακά χαρακτηριζόταν από την πολιτικοποίηση (έστω και σε καφενειακό επίπεδο) έγινε ο τόπος της πλήρους απαξίωσης της πολιτικής δραστηριοποίησης και της αποχής. Πέρα από τις προφανείς αφορμές, η αιτία της απόστασης των πολιτών από την κάλπη δεν έχει διερευνηθεί κι ούτε βέβαια πρόκειται να γίνει αυτό. Η έλλειψη κινήτρων προσωπικής μόρφωσης, η σκοπούμενη απόκρυψη και αποσιώπηση της ύπαρξης ενός εναλλακτικού μοντέλου διαβίωσης, η προβολή του πλούτου και της εφήμερης απόλαυσης ως μοναδικών προτύπων, τόσο από τα ΜΜΕ, όσο και από την πολιτική ελίτ, είναι μερικές μόνο παράμετροι που πρέπει κανείς να λάβει υπόψη αν θέλει να εμβαθύνει στις αιτίες της αφασίας. Η πλέον προβεβλημμένη πχ μορφή από την Εκκλησία της Ελλάδος, είναι η κωμικοτραγική φιγούρα ενός μειωμένης διανοητικής ικανότητας μητροπολίτη. Την ώρα που υπάρχουν ασκητικές μορφές, ακόμα και σε επίπεδο Ιεραρχίας της Εκκλησίας, με ιδιαίτερα χαρισματικό λόγο και σκέψη, των οποίων η δράση αποσιωπάται. Μάθαμε για την οικογενειοκρατία των ακαδημαικών, αλλά όχι για τις εξαιρετικές περιπτώσεις των περιφερειακών ερευνητικών κέντρων του Ηρακλείου, της Αλεξανδρούπολης, που παράγουν σκέψη και έργο. Ακόμα και στην ουσία της κρίσης, τις οικονομικές δηλαδή επιπτώσεις της, έχει επικρατήσει μία εντελώς μονοδιάστατη προσέγγιση: "πονώ κι εγώ" είπε ο Πρωθυπουργός μας, αντί να πει το προφανές ότι δηλαδή ο εξορθολογισμός είναι δεν είναι λύση, αλλά προαπαιτούμενο. Δεν είναι αναγκαίο κακό, είναι προϋπόθεση ύπαρξης του κράτους μας. Δεν λυπάμαι απλά γιατί φέτος δε θα απολαύσω πολλά είδη πολυτελείας, αλλά μετανοώ και σκέφτομαι τρόπους να οργανώσω την απόλαυσή μου και την ευημερία μου σε πολύ πιο στέρεες βάσεις.

Κάποτε οι πρόγονοί μας συζητούσαν σε βάθος, διαφωνούσαν, αλλά επιθυμούσν να υποβάλλουν κάθε απόφασή τους στη βάσανο διεξοδικής σκέψης. Ακόμα κι αν η συχνότητα μίας τέτοις πρακτικής δεν ήταν τοσο έντονη, όσο μεγαλόπρεπα μας παρουσίαζαν τα σχολικά μας βιβλία, σε κάθε περίπτωση αυτό ήταν το αρχαιοελληνικό πρότυπο πολιτικοποίησης, το οποίο ως νεοέλληνες έχουμε θέσει ως θεμέλιο της υπόστασης του κράτους μας. Για αυτό και θα πρέπει να το τιμούμε. Με άλλα λόγια: συζήτηση διεξοδική και απόφαση του λαού για όλες τις σημαντικές αποφάσεις: ΕΧΕΙ ΔΙΑΡΡΑΓΕΙ Ο ΔΕΣΜΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ. Απαιτείται προσφυγή σε δημοψηφισματικές πρακτικές, με θεσμοθετημένες προ-εκλογικές συζητήσεις προς το σκοπό επίτευξης της deliberative democracy, ήτοι της συνειδητής διαλεκτικής δημοκρατικής πράξης, που θα αποκαταστήσει την προβολή της λαϊκής βούλησης σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων.

Πχ, ποτέ δε συζητήσαμε εξαρχής αν η ένταξή μας στο Ευρώ θα αποτελούσε τροχοπέδη ή εφαλτήριο οικονομικής προόδου. Δεν είδαμε ολοκληρωμένες οικονομικές αναλύσεις, δε διαβάσαμε τα πιθανά σενάρια και πως ως λράτους θα μεγιστοποιούσαμε τα οφέλη από την ένταξή μας στην ΟΝΕ. Ο λαός δεν πληροφορήθηκε, όχι ότι το ζήτησε και μαζικά, δε διαλέχτηκε, δεν το επέλεξε. Τα swaps της Goldman Sachs, με σφραγίδα Σημίτη και Παπαντωνίου, δημιούργησαν από το 2001 ήδη την ανάγκη δημιουργικής λογιστικής (αρχικά με την μεταχρονολόγηση των στρατιωτικών προμηθειών, αργότερα με την ένταξη της πορνείας και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων στον υπολογισμό του ΑΕΠ, σφραγίδας Καραμανλή και Αλογοσκούγη, και άλλα δυστυχώς παραδείγματα μαθητευόμενων μάγων). Ήταν θνησιγενής η ένταξή μας στην ΟΝΕ και δεν ήταν δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι αν ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας μειωνόταν ή αν πέφταμε σε ύφεση, οι δημοσιονομικές μας παθόγενειες θα αποκαλύπτοταν.

Η χώρα δεν θα πτωχεύσει, απλά γιατί τα κράτη δεν πτωχεύουν. Αλλιώς οι κυβερνώντες δεν θα είχαν καμία αντίρρηση να υποβαλλόμασταν σε διαδικασίες συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης, με πλειστηριασμούς νησιών και άλλων πλουτοπαραγωγικών πηγών. Μια ανάγνωση των όρων του μνημονιακού δανείου αποκαλύπτει ότι αυτή η πράξη, η διεθνής σύμβαση που ψήφισε και επικύρωσε η πλειοψηφία των μελών του ελληνικού κοινοβουλίου, αποτελεί την πλέον κατάπτυστη πράξη παράδοσης της εθνικής κυριαρχίας, εσχάτης προδοσίας, εκδούλευσης σε απρόσωπα κέντρα πίστωσης.

Στο κυνήγι ενός κοσμικού πατριωτισμού

Ενός πατριωτισμού που θα διακρίνεται με σαφήνεια τόσο από τον εθνικισμό, όσο και από το επίπλαστα κοσμοπολίτικο και καθ'όλα υποταγμένο πνεύμα κυνικού ρεαλισμού που βλέπει την Ελλάδα ως μικρό μέγεθος, τα Ελληνικά ως ελάχιστα ομιλούμενη γλώσσα, τον ελληνικό πολίτισμο ως απαρχαιωμένο κατάλοιπο, κληροδότημα-βάρος στις γενιές των σύγχρονων Ελλήνων.

Αφορμή υπήρξε μια συνέντευξη της γενικής γραμματέως του Υπουργείου Παιδείας, Θάλειας Δραγώνα, στο ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ. Πλέον στις πρώτες τάξεις του δημοτικού θα διδάσκονται τα Αγγλικά, γιατί τα παιδιά 'πρέπει να μάθουν πως η μητρική τους γλώσσα δεν είναι παρά μία ελαχίστως ομιλούμενη γλώσσα παγκοσμίως'. Σε ερώτηση του δημοσιογράφου αν θα μπορούσα να μπουν τα αρχαία ελληνικά στο δημοτικό, η γενική γραμματέας απάντησε πως τα αρχαία ελληνικά είναι μία νεκρή γλώσσα.

Τα επιχειρήματα του κάθε ανθρώπου σεβαστά. Πάντως, βλέποντας τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Αγγλίας να σφύζουν από Έλληνες φοιτητές, δε νομίζω πως το εκπαιδευτικό σύστημα (δημόσιο κι ιδιωτικό) δε φροντίζε χρόνια τώρα για τα αγγλικά μας. Όσον αφορά το νεκρόν της αρχαίας ελληνικής, το γεγονός πως το πλέον εκτυπωμένο και διαβασμένο βιβλίο του κόσμου έχει γραφτεί στα αρχαία ελληνικά αρκεί για να αντικρούσει κανείς αυτό το επιχείρημα που στερείται μακρόπνοης προοπτικής.

Το επόμενο λογικό βήμα θα είναι αντικατάσταση των ομηρικών επών με τον Χάρρυ Πότερ. Είναι λογικά επόμενο, δεν ποιώ άλμα: διαδεδομένο ευρέως παγκοσμίως και δη στο πρωτότυπο, σημείο συνάντησης κι αναφοράς των μελλοντικών γενεών.

Αν η επίστροφη σε εθνικό νόμισμα συνεπάγεται εμμέσως και περισσότερη ενδοσκόπηση και λιγότερο άνοιγμα προς τον έξω κόσμο, ψηφίζω τώρα για δραχμή και οβολούς.

Πρέπει να τελειώσουν και τα δυο κόμματα (Στέλιος Μάλλιαρης) - Παρέμβαση από Μάνο Μαρκάκη

Δεν είναι μαγικοί οργανισμοί τα κόμματα, ούτε έχουν κάποια αυταξία. Σύνολα που αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες τις κοινωνίας και του λαού.

Τα δύο κόμματα που κυβερνούν την Ελλάδα μεταπολιτευτικά είνα χρεωκοπημένα, γιατί χρεωκοπημένες είναι οι αξίες των ανθρώπων που τα ίδρυσαν και τα στήριξαν.

Περισσότερο χρεωκοπημένοι όμως είναι κι όσοι έχουν συνδεθεί οργανικά με τα δύο κόμματα, όσοι έχουν στηρίξει την πολιτική τους ανάδειξη σε αυτούς τους δύο οργανισμούς.

Πολιτικοί χωρίς φαντασία, χωρίς φειδώ στις υποσχέσεις, χωρίς αιδώ στις δικαιολογίες, μηρηκαστικά θεωριών που ξέφτισαν στο χρόνο, ανίκανοι οι περισσότεροι να συλλάβουν τα 3 e's της δημόσιας διοίκησης: Efficiency, Effectiveness, Economy.

Ικανότητα, Αποτελεσματικότητα, Οικονομία. Γνώσεις κι εμπειρία. Έργο στην πράξη. Επιλογή του μέτρου με τη λιγότερη κατασπατάληση πόρων.

Έτσι κυβερνιούνται τα σύγχρονα κράτη. Με αυτά τα κριτήρια αξιολογούναι οι επιδόσεις των δημόσιων λειτουργών.

Στην Ελλάδα, αντίθετα, κυριαρεί η θεωρία του Public choice: οι πολιτικοί μας λειτουργούν με γνώμονα την επανεκλογή τους στους θώκους τους. Επιλέγουν αυτές τις πολιτικές που μεγιστοποιούν τις πιθανότητεςνα διατηρήσουν τις δημόσιες θέσεις τους, αλλά αδιαφορούν αφενός για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των αποφάσεών τους, αφετέρου για τη μεγιστοποίηση της ωφέλειας των πολλών. Ένας ανήθικος κι άκαμπτος ωφελιμισμός κατά Bentham θα ήταν πολύ πιο αποδοτικός από μία πολιτική που άλλοτε ανάλγητη, άλλοτε υστερική, άλλοτε υπέρμετρα παραχωρητική, με συνέπεια όμως πρόχειρη κι ακατέργαστη, οδήγησαν τη χώρα σε ένα σημείο που θεωρούμε υποχρέωσή μας να συναινέσουμε στην απώλεια των κεκτημένων.

Φταίει ο λαός που ζητούσε περισσότερο; Φταίνε οι πολιτικοί που ενέδιδαν; Φταίνε κι οι δύο; Η αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού, του συντάκτη συμπεριλαμβανομένου, βολευόταν με τη διατήρηση του πολιτικού status quo.

Αυτή τη στιγμή όμως πρέπει να ανγνωρίσουμε αλήθειες: και τα δύο κόμματα ευαγελίζονται την αναγέννησή τους ως άλλοι φοίνικες εκ των στάχτεών τους. είναι πειστικό ένα τέτοιο επιχείρημα; Αλήθεια, οι ίδιοι πολιτικοί που έχρι πρότινος διόριζαν τα δικά τους παιδιά σε θέσεις του δημοσίου, ευρύτερου και στενότερου τομέα, που έβλεπαν και βλέπουν το δημόσιο χρήμα ως περιουσία τους που τη ξοδεύουν κατα το δοκούν (βλέπε πρόσφατη απόφαση των 300 για αυτόχρηματοδότηση τους για την αγορά η/υ αξίας 5,000), μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να αλλάξουν; Προσωπικά το θεω΄ρω αδύνατο. Είναι στενοί οι δεσμοί που κρατούν δεμένπυς τους πολιτικούς με αυτό το τρόπο σκέψης, που τους κάνουν ευάλωτους στα αιτήματα των διαφόρων ομάδων άσκησης πίεσης, σε βαθμό που τυχόν μη σύμπραξη να απειλεί το πολιτκοό τους μέλλον.

Και πάμε σε μία πρόταση που χτυπά την public choice theory στη βάση της, που στερεί βασικό κίνητρο από τους πολιτικούς για να συνεχίσουν ναπολιτεύονται όπως μέχρι τώρα: περιορισμός στη βουλευτική θητεία, έως δύο βουλευτικές περιόδους ή έως 8 βουλευτικές συνόδους. Αυτά. Μέχρι εκεί. 2 θητείες στα χοντρά χοντρά. 2 εκλογές και τέλος. Πρωθυπουργός ναεκλέγεται από την εκάστοτε κοινοβολευτική ομάδα με την πλειοψηφία των εδρών. Δε νομίζω πως η μακρόχρονη παραμονή αρχηγών/πρωθυπουργών στην ηγεσία κομμάτων/κυβερνήσεων στην μεταπολιτευτική Ελλάδα έχει αποδειχθεί ωφέλιμη πρακτική. Το ίδιο και για τους βουλευτές, ικανός αριθμός των οποίων θα μείνει στη Βουλή για αρκετές θητείες, θα φύγεικαι θα ξανάρθει. Θα ζήσει από αυτό. Όχι κύριοι, στις εργασίες σας. Αφήστε την πολιτική σε όποιον έχει καλές προθέσεις, μεράκι, ψώνιο να βοήθησει τη χώρα του.

Είναι απλός και λαϊκίστικος ο λογος μου. Το αναγνωρίζω. Και γενικεύω ασύστολα συμπαρασύροντας ευπατρίδες πολιτικούς στην κριτική μου. Όμως το επίπεδο των μοντέλων, αθλητών, καλλίγραμμων κυριών και λοιπων εργατοπατέρων ή άνεργων/άεργων, οι περισσότεροι εκ των οποίων ούτε καν τα ακαδημαϊκά credentials έχουν για τις θέσεις που έχουν αναλάβει αποδεικνύει ότι η Ελλάδα και το σύστημά μας νοσεί. Η δημοκρατία μας νοσεί.

Λίγη φαντασία στην πολιτική δεν έβλαψε ποτέ κανένα.

Ο φίλος Μάνος παραθέτει:

Η αποτυχία της Δημοκρατίας

Ποια είναι η αποστολή κάθε πολιτεύματος; Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας της κοινωνίας, η επιβίωση του λαού. Όταν οι πολίτες ενός κράτους δυσκολεύονται να διασφαλίσουν τα προς το ζειν και η επιβίωσή τους καθίσταται αμφίβολη, το πολίτευμα έχει ήδη αποτύχει.

Στις 23 Απριλίου 2010 η Ελληνική Δημοκρατία κήρυξε διακριτικά πτώχευση. Η Δημοκρατία μας απέτυχε. Της οικονομικής πτώχευσης είχε προηγηθεί πολλά χρόνια πριν η ηθική παρακμή. Η χρεοκοπία του κώδικα αξιών της ελληνικής κοινωνίας. Η νοοτροπία της καλοπέρασης και της ήσσονος προσπάθειας αποδείχθηκε μακροπρόθεσμα αυτοκαταστροφική.

Το καινοφανές είναι η έκταση των συνεπειών της κρίσης: κηδεμονία, απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, φτωχοποίηση, υποδούλωση. Ο ελληνικός λαός πληρώνει την απώλεια του αυτοσεβασμού του με την παράδοση της εξουσίας σε πρόσωπα άλλων πλην των δημοκρατικά εκλεγμένων εκπροσώπων του. Ύβρις – τύσις.

Η τραγική ειρωνεία: ακόμη και με ευλαβική εφαρμογή των νέων μέτρων, το όφελος θα είναι μόνο η μείωση του δημοσίου ελλείμματος κατά 10% στα επόμενα δύο χρόνια. Οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν ότι δεν πρόκειται η Ελλάδα να εξέλθει της οικονομικής ύφεσης για τα επόμενα δέκα χρόνια. Ένα κυρίαρχο κράτος βρίσκεται πλέον στο έλεος των πιστωτών του. Sovereign bonds. Τι ειρωνική ορολογία: παίρνεις μετρητά με αντάλλαγμα κρατική κυριαρχία. Δεν θα έπρεπε ο εν λόγω θεσμός να διδάσκεται και στα αμφιθέατρα νομικής, στις παραδόσεις συνταγματικού δικαίου; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει ρύθμιση του θεσμού με αυστηρούς περιορισμούς έγκυρο δανεισμού στο Σύνταγμα της Ελλάδος; Είναι αδιανόητο πως δέκα άνθρωποι υποθήκευσαν το μέλλον μίας ολόκληρης γενιάς Ελλήνων, χωρίς να το καταλάβει κανείς. Μας πιάσανε αδιάβαστους.

Η κατάσταση προσομοιάζει με ήττα σε εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο. Ωστόσο, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: στον πόλεμο, ο εχθρός ήρθε απ’έξω, ήταν ανώτερος, πάλεψες αλλά κατίσχυσε. Τον ξέραμε, τον είδαμε, τον πολεμήσαμε με αξιοπρέπεια. Κάποια στιγμή θα φύγει. Η οικονομική υποδούλωση είναι πιο ύπουλη: ο εχθρός ήρθε από μέσα, δεν τον είδαμε ποτέ, δεν πολεμήσαμε ποτέ, δεν θα τον μάθουμε ποτέ. Και το κυριότερο: παραμένει ανάμεσά μας, είμαστε εμείς, ο κακός μας εαυτός.

Ποτέ δεν θα μάθουμε ονόματα, εταιρείες, πράξεις, ποσά, πρακτικές. Ποτέ δεν θα μάθουμε ‘πού πήγαν τα λεφτά’. Δεν θέλουμε να μάθουμε. Γιατί κατά βάθος ξέρουμε ότι εμείς τα πήραμε. Εμείς, ο καθένας μας πήρε το μερίδιό του στη διαφθορά, στην καταλήστευση του κράτους και οτιδήποτε ορίζεται ως ‘κοινό’. Για τον ραγιά, το κράτος ήταν πάντα κάποιος άλλος, κάποιος ξένος, δεν μας αφορούσε. Και με κάθε ευκαιρία τον ληστεύαμε, κάπου, κάπως, κάποτε, μας τα χρώσταγε. Άραγε, θα τολμήσουμε ποτέ να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέπτη, να αναζητήσουμε τον εσωτερικό εχθρό, τον Εφιάλτη μας; Δεν θα ωριμάσουμε; Δεν θα βγούμε πιο δυνατοί; Σίγουρα, αυτό κάποια στιγμή θα γίνει, αυτό είναι βέβαιο και ιστορικά νομοτελειακό: οι κακουχίες ωριμάζουν τους λαούς. Σίγουρα, και οι Έλληνες θα ωριμάσουμε, θα γίνουμε κράτος, θα εκπολιτιστούμε, θα περάσουμε στο επόμενο επίπεδο πολιτικής και ιστορικής εξέλιξης. Αυτό είναι το μόνο θετικό από αυτή την εθνική τραγωδία, η κατ’ ανάγκην αισιόδοξη μακροπρόθεσμη εξέλιξη. Μέχρι τότε όμως, πόσοι και πώς θα έχουν επιβιώσει;

Εκτιμώ ότι η Ελλάδα που θα παραδώσουμε στη γενιά των παιδιών μας θα είναι κατά πολύ πιο ώριμη από την Ελλάδα που παραλάβαμε από τους πατεράδες μας. Από την χρεοκοπημένη γενιά του Πολυτεχνείου. Για να είμαστε δίκαιοι, όλες οι γενιές περνούν δυσκολίες. Οι πατεραδες μας μεγάλωσαν σε μία μεταπολεμική εποχή ανέχειας, το κατοχικό σύνδρομο δεν τους εγκατέλειψε ποτέ. Η απληστία τους είχε δικαιολογημένες ψυχολογικές ρίζες. Όμως, ορθοπόδησαν, κατέκτησαν την οικονομική ευημερία. Ήταν στο χέρι τους να κατακτήσουν και την οικονομική αυτάρκεια, όφειλαν οικοδομήσουν έναν στέρεο κώδικα αξιών και μία βιώσιμη οικονομία. Απέτυχαν. Και είναι υπόλογοι απέναντί μας.

Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι τα ακόμη χειρότερα: όλο και περισσότεροι διεθνείς αναλυτές, με πρώτη τη Fitch από το Νοέμβριο του 2009, διαβλέπουν πλέον σοβαρό ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Πολλοί εκτιμούν ότι η επίσκεψη Ερντογάν στις 15 Μαΐου για την μοιρασιά των πετρελαίων του Αιγαίου θα λειτουργήσει ως βαρόμετρο. Η ιστορία μας δείχνει ότι σε ανάλογες συνθήκες στο παρελθόν αυτό είχε συμβεί και μάλιστα με την επιδοκιμασία του λαού. Ας μην ξεχνάμε ότι στις 22 Απριλίου 1967 μία μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού υποδέχθηκε το πραξικόπημα με ανακούφιση: ούφ, επιτέλους. Όπως ο εθισμένος χρήστης ναρκωτικών που βρίσκει λύτρωση στην αυτοκτονία. Ακόμη πιο κάτω από τον πάτο, υπάρχει ο απόπατος. Σαν σκηνικό της Αποκάλυψης…

Ούτως ή άλλως, η Δημοκρατία ήδη απέτυχε. Πρέπει να ανασυνταχθούμε, να αναγεννηθούμε από τις στάχτες μας. "Η Ελλάς θέλει να ζήσει και θα ζήσει". Πώς όμως; Υπάρχει μία ηλιακτίδα στο σκότος; Υπάρχει κάπου ελπίδα, μία αξία για να πιστέψουμε; Και ο ποιητής αναρωτιέται:

When the truth is found to be lies
and all the joy within you dies
don't you want somebody to love
don't you need somebody to love
wouldn't you love somebody to love
you better find somebody to love

SOVEREIGN CREDIT DEFAULT SWAPS: DERIVATIVES IN NEED OF REGULATION The Greek Case and the Systemic Risk in the Global Economy

Sovereign credit default swaps (hereinafter, ‘CDS’) have been traded privately on a gradually increasing amount since 1993. Since they are over-the-counter (hereinafter, ‘OTC’) derivatives, they are traded off-exchange, with no clearing house or margin-call mechanism. These credit derivatives follow in general the rules applicable on corporate CDS (which is a rather self-regulated market) and, since recently, there had not been any major discussion for its non-particularized regulation. Contrary to many sovereign bonds, sovereign CDS contracts do not comprise complicated guarantees or embedded options and, thus, trading activity in sovereign CDS has developed to the point that they are more liquid than many of the underlying bonds.

But amidst the current Greek financial turbulence came voices from EU leaders that the CDS market may have actually caused or at least contributed to the deterioration of the terms of a sovereign’s debt market, i.e. on the yield of the interest rates the market sets for the Greek bonds. This could be characterized as a “knock-on” effect of a secondary derivatives market upon the main debt market, the actual implications of which have been difficult to trace. However, this is a pattern of a vicious circle: it is the sovereign’s debt market that should be setting the prices for the respective CDS, not the opposite. Since holding of the debt instruments is not required for the sale or the purchase of CDS, there is room for speculative action.

It is exactly these concerns that motivated the political appetite in Europe for clamping down on speculative trading. France and Germany were reported to ask the President of the European Commission to introduce more transparency into the trading of credit default swaps so as to a sovereign debt market being destabilized by speculative trading activity, such as the naked short selling of CDS, i.e, the short selling of instruments by a party that does not own them. At the same time, following pressure from EU officials, the US Department of Justice announced it would begin investigations on hedge funds’ alleged speculative trading on Greece’s CDS in an orchestrated attempt to drive down the value of euro. Ben Bernanke, chairman of US Federal Reserve, stated that the Fed was investigating “a number of questions relating to Goldman Sachs and other companies in their derivatives arrangements regarding Greece”, since using CDS to destabilize a government is “counter-productive”.

On the other hand, Bankers and the International Swaps and Derivatives Association (hereinafter, ‘ISDA’) have defended trading activity of CDS on Greek sovereign debt. Major financial institutions are emphasizing on the usefulness of CDS as hedging tool to disperse risk and point out that “the spike in Greek CDS at the height of Greece’s debt crisis earlier this year was mainly due to banks buying protection against default on the country’s bonds, rather than speculators”. Such interpretation of the current trend would suggest that the purchase of CDS without owning underlying bonds was not responsible for exacerbating the sell-off in the Greek debt markets.

The same rationale was recently supported by ISDA pointing out that the market for sovereign CDS is much smaller than the underlying market for government bonds. In particular, ISDA invoked publicly available data from the Trade Information Warehouse of Depository Trust and Clearing Corporation (hereinafter, ‘DTCC’) suggesting that the outstanding volumes in the Greek CDS market is $9 billion. Accordingly, ISDA stated that it is impossible that such market can dictate prices in the $400 billion Greek government bond market, especially since government bond and CDS spreads have remained essentially in line while outstanding positions have remained constant.

Moreover, ISDA dismiss the inherently speculative character of naked CDS trading, since it considers that the sovereign CDS market is the most effective means of hedging credit risk to the Greek private sector as well. It is not only the holders of Greek government bonds that are being secured, but also “international banks that extend credit to Greek corporations and banks, … investors in Greek stocks and … entities that have significant real estate or corporate holdings in Greece.

So, where does the truth lie? The controversy in the aforementioned conflicting views of policymakers and participants in the CDS market is fundamental to this paper. After I shortly introduce the main features of the sovereign CDS as a credit derivative, I will try to shed light to the inefficiencies of the existing self-regulated normative framework for sovereign CDS and present the main proposals for its strengthening.

II. Definitions
II.A. Sovereign CDS
“Credit default swaps began as instruments for managing credit risk”. Sovereign CDS are particular types of CDS where the reference entity is a sovereign. Accordingly, we need first to define CDS in general; accordingly, a CDS is a mutual agreement (a bilateral contract) that provides protection on the par value of a specified reference asset. The protection buyer pays a periodic fixed fee or a one-off premium to a protection seller, in return for which the seller will make a payment on the occurrence of a specified credit event, such as a default or a restructuring of the reference entity, to compensate the buyer for the value of the lost reference asset. The maturity of the credit default swap does not have to match the maturity of the reference asset, and often does not. Moreover, contrary to the corporate CDS market, where trading has been concentrated largely in the 5-year maturity contract, sovereign CDS contracts comprise several maturity points between 1 and 10 years.

The default payment can be paid in whatever way suits the protection buyer or both counterparties, i.e., it may be cash that will be calculated either at the time of the credit event in conjunction with the change in price of the reference asset or another specified asset, or it may be fixed at a predetermined recovery rate (cash settlement) or it may be in the form of actual delivery of the reference asset at a specified price, usually the face value, despite the applicable reference asset’s decline in value (physical settlement). Since the agreed-upon principal (i.e., the amount of protection against loss) is not paid at the execution of the transaction, a CDS is not accompanied by capital-raising and the protection seller merely assumes the credit risk and not the market risk, i.e., the price risk of the reference asset.

A premium is the price of the CDS and is usually based a floating interest rate used to hedge the interest fluctuation risk. Premium prices in sovereign CDS reflect the creditworthiness of the sovereign issuing the insured bonds, the credit risk concerning the protection seller, the anticipated “recovery rate” of the principal if a credit event occurs, and financial markets considerations. The protection seller’s credit risk, often called counterparty risk, refers to the likelihood that the CDS agreement will not be performed due to a bankruptcy or other event related to the issuer of the CDS.

Based on the above, a CDS in general functions as a medium for transferring the protection buyer’s credit risk position to the protection seller, since the reference asset holder signs the CDS agreement as a way to replace the reference entity’s credit risk with the counterparty risk, for a specific period of time. The sovereign CDS market offers protection buyers the opportunity to reduce credit concentration and regulatory capital while maintaining customer relationships with the sovereign, while, for sellers of protection, it offers the opportunity to take credit exposure over a customised term and receive payment without funding the position. A clear benefit stemming out of the use of CDS is the increase in the liquidity in the banking industry, since CDS enable banks to lend with lower risk.

Most of the parties in the CDS market in general are sophisticated institutions and the primary participants include globally active banks, financial holding companies, hedge funds, registered investment companies, as well as large insurance companies. In particular, JP Morgan, Morgan Stanley, Deutsche Bank, and Goldman Sachs represented jointly in the last few years at least half of CDS trading volume.

II.B. ISDA Definitions of Sovereign Credit Events
As it is the case in most credit derivatives, it is a credit event under a sovereign CDS that triggers the protection seller’s obligation to repay the reference asset to the protection buyer. Sovereign CDS contracts are often documented using ISDA model-agreement, the so-called ‘ISDA Master Agreement’, and by incorporation of standard definitions applicable to CDS published by ISDA. The trend of standardisation of contract form and definitions that took place in 1998 and 1999 gave a boost to the sovereign CDS market.

Under article IV of the latest version of ISDA Definitions (2003), there are six credit events pertaining to the reference entity that can be included in a credit derivative transaction: (i) bankruptcy (insolvency events such as winding up, administration and receivership); (ii) failure to pay (either principal or interest-if the parties to a CDS do not contemplate a particular threshold amount, the Definitions deem it to be $1 million); (iii) obligation acceleration (by reason of an event of default--if the parties to a CDS do not contemplate a particular threshold amount, the Definitions deem it to be $10million); (iv) obligation default (in any of the reference entity’s debt obligation-such credit event is mutually exclusionary with an obligation acceleration event, since only one can be nominated in the CDS agreement); (v) repudiation/moratorium (against all or some of the reference entity’s debts); and (vi) restructuring (any arrangement for all or some of the reference entity’s debts causing a material adverse change in its creditworthiness).

However, ISDA Definitions for credit events have so far proven insufficient to capture the dynamics of the sovereign debt market. In particular, sovereign debt restructurings are different from corporate debt restructurings for reasons other than the absence of an international sovereign bankruptcy regime. A state, in contrast to a firm, may issue its own currency and it can indirectly backstop the banking system. Accordingly, “sovereign debt is typically a far more important asset in a country’s financial system than the debt of even a very large local firm, so a sovereign default is bound to be more disruptive than the default of a firm”.

Moreover, pursuant to ISDA Definitions, among the events that constitute a restructuring is an “Obligation Exchange” which is defined as a “mandatory transfer” of “any assets to holders of Obligations in exchange for such Obligations” of the Reference Entity resulting “from a deterioration in the creditworthiness or financial condition of the Reference Entity”. However, such definition of “Obligation Exchange” does not account for the means by which sovereigns restructure their debts. While firms would only enter into such an exchange after they had defaulted or entered bankruptcy, a sovereign may undertake such an exchange merely to decrease the yield curve on its debt. Under the ISDA Definitions though, if a sovereign conducted such actions while its credit rating was being downgraded, the restructuring requirements would have been met, even though the sovereign may be financially sound. Accordingly, sovereign CDS could be performed without any material change in the creditworthiness of the sovereign resulting to buyers of sovereign CDS obtaining a higher probability of receiving a payout than corporate CDS buyers.

The most pertinent example regarding ISDA Definitions’ insufficiency to cover sovereign debt issues was the Argentina financial crisis of 2001 and its sovereign debt restructuring. Argentina’s interim President, Adolfo Rodriguez Saa, issued on December 24, 2001 a decree suspending all of the country’s external debt. Following this moratorium declaration, legal disputes ensued between the financial institutions active in Argentina-related sovereign CDS over whether the restructuring up until that day amounted to a credit event according to the CDS agreements. The major issue under dispute was whether the proclaimed voluntary restructuring process was covered under the ISDA Definitions of credit events.

In general, restructuring should be agreed upon by the reference entity, government authority, or the holders of the obligation, or, alternatively, should be declared by a governmental authority in a obligatory form binding the reference entity. The then applicable 1999 ISDA Definitions did not include restructuring by the reference entity unilaterally (that is common with sovereigns) as a credit event if such restructuring is voluntary. In specific, the Definitions provided that only events that are involuntary or mandatory may constitute credit events. However, such technical interpretation of the ISDA Definitions failed to acknowledge the economically coercive character of the restructuring, thus not triggering the performance of respective CDS.

III. Regulatory Framework
III.A. The Pattern of Self-Regulation
The OTC derivatives are generally considered an unregulated financial market. A prima facie reasoning lies in the assumption that the participants are sophisticated professionals that do not need governmental protection. Moreover, “regulation is not only unnecessary in these markets, it is potentially damaging, because regulation presupposes disclosure and forced disclosure of proprietary information can undercut innovations in financial markets”.

Distinguished scholars submit that imposing governmental regulation that might be too rigid or too mechanical may limit the ability of investors to create capital structures that provide the necessary liquidity for the global capital market. Moreover, even if regulators could adequately embrace in a normative framework the understanding of the complex interplay between CDS and the rest of the economy, that regulatory efforts could be futile because “creative financial professionals will simply offer substitute financial products that mimic the prohibited or [regulated] investment”.

Accordingly, self-regulation mechanisms operate to facilitate derivative transactions, an approach that is considered by some scholars as the most efficient, since participants in the CDS market understand the particularities of these instruments and try to minimize risk for their own benefit. As indicated above, most sovereign CDS are documented pursuant to the ISDA Master Agreement (including the negotiated schedule, confirmation, credit support annex and various definitions books which are incorporated by reference into the ISDA Master Agreement, collectively, the “ISDA Documentation”).

With regard to transparency and disclosure considerations on the CDS market, the DTCC’s Trade Information Warehouse provide publicly accessed data regarding the amount of outstanding CDS and weekly transaction activity for the 1,000 largest names covering more than 50% of the market. They suggest that the largest category consists of CDS on sovereigns, particularly emerging countries, although hedges against Greece, Italy, Portugal and Spain have increased considerable in the last twelve months. Such documenting mechanism provides policymakers with transaction level data enabling them to evaluate market activity.

Moreover, ISDA jointly with a group of financial market trade associations including, The Bond Market Association, the International Association of Credit Portfolio Managers and the Loan Syndications and Trading Association (comprising the Joint Forum) released a draft statement of principals and recommendations regarding how banks should handle and use material non-public information (hereinafter ‘MNPI’) when managing credit risk (the “Statement of Principles”). Such guidelines are directed to financial institutions using securities and securities-based swaps to hedge their credit portfolios. The Joint Forum concluded in the Statement of Principles that CDS may qualify as security-based swaps and, as such, should be to the anti-fraud and anti-manipulation provisions of the Securities Laws.

With regard to speculation and market manipulation concerns, CDS protection sellers have raised issues pertaining to use by banks of MNPI obtained through their lending relationships when such banks have a double role as both lenders and protection buyers to the same reference entity. The Statement of Principles addresses such concerns in both the securities and credit derivative markets to secure that financial institutions unilaterally implement appropriate MNPI control procedures to fully comply with securities laws and regulations.

However, self-regulating norms may not be always deemed by the Courts as an authoritative source of law or it may prove to be insufficient to deal with every particular dispute arising out of a CDS contract that refer to ISDA documents. The economic stakes in the CDS market are high and the states have attempted lately to introduce a regulatory framework.

In the US regulation of financial instruments depends on their legal classification. Accordingly, securities are under the jurisdiction of the Securities and Exchange Commission (hereinafter, ‘SEC’), futures are under the jurisdiction of the Commodity Futures Trading Commission (hereinafter, ‘CFTC’), insurance is under the jurisdiction of state insurance regulators and certain bank products are under the jurisdiction of federal banking regulators. Under the Commodity Futures Modernization Act of 2000, most swap agreements were exempted from regulation under the CFTC. Accordingly, sovereign CDS regulation was effectively left to banking regulators, since most credit derivatives are entered into by banks. Federal banking regulations simply permit banks to buy and sell credit derivatives. . Currently, two plans for establishing CDS clearing houses have been launched and wait approval by SEC: the CME/Citadel plan, modeled on the existing energy-derivatives clearing house; and the ICE/TCC plan, backed by major banks, which would be placed under the dual oversight of the New York Fed and the New York State Banking Department.

In Europe, sovereign CDS market is similarly unregulated. The Ecofin Council, the European Central Bank, and the European Commission had initiated in 2009 a project to establish a European-based CDS clearing house to no avail, although the ISDA and the European Banking Federation had originally announced their support for the plan and their intention to adopt the system. France and Germany are promulgating a directive on OTC derivatives by the European Commission which is widely expected to encourage more centralised clearing of swaps, so that security and transparency are enhanced.

Both countries asked for strict rules, such as banning speculative trading in sovereign CDS and establishing a compulsory register of derivatives trading, so as to control speculation and police the deficit spending of member states. Moreover, their plan contemplates unlimited access for regulators to a register of derivatives trading in order to identify possible speculators and confines derivatives transactions taking place only on exchanges, electronic platforms and through centralised clearing houses. Mario Draghi, chairman of the Financial Stability Board echoed the international consensus in such regulation pointing out that speculative sovereign CDS trading has systemic implications and “whenever something has systemic implications, you can bet it is going to get systemic regulation”.

III.B. Systemic Risks in the Global Market and Speculation
The major reasons why appropriate regulation should be introduced in the sovereign CDS market are twofold: first to ensure the sustainability of the global financial system and reduce the systemic risk that the CDS create and second to counteract the negative effective of pure speculative trading on sovereign CDS.

Systemic risk refers to the possibility of a sudden, often unexpected, event or series of events that disrupts financial markets, and thereby the efficient channelling of resources, to such a great degree that it causes a significant loss to, or collapse of, the real economy as a whole. Systemic collapse is distinct from regular financial loss or market volatility in that it affects most, if not all, people and market place participants.

Banks and other governmental bond buyers (mostly hedge funds) purchase sovereign CDS to effectively ensure that they will receive full value for the credit extended. Because of this insurance, bond holders are no longer that concerned about the risk of sovereign default, as long as there are available counterparties in the market willing to sell CDS referenced to the bonds. Consequently, bond buyers have incentive to extend always more credit to default-prone borrowers, who are usually paying higher interest rates to the benefit of the bond buyers.

However, such trend could increase monetary liquidity in a state, inflate prices (starting from the wages in the public sector) and lead to the creation of dangerous asset bubbles, where the asset’s price exceeds the fundamental value of the asset. Accordingly, sovereign CDS have the same causal effect on asset bubbles as an expansionary monetary policy.

Moreover, excessive trade on a sovereign’s CDS may cause the default of a net protection seller that is too big to fail and may bring down other banks, pension or hedge funds that share extensive interlinkages with it. Such financial institutions are too interconnected to fail because they are counterparties to thousands upon thousands of transactions in numerous markets. As numerous parties attempt to unwind their transactions and sell their positions, market liquidity disappears. The result is that solvent, but suddenly illiquid market participants may default on their own obligations.
A last major systemic risk that the sovereign CDS entail is that they undermine the basic principles pertaining to creditor rights. Since CDS separate the economic interests of creditors (receiving payment but bearing risk of debtor default) from the control rights of creditors (to enforce, waive, or modify debt contracts, as well as the right to participate in bankruptcy proceedings), contractual creditors may be subjected to moral hazard and debtholders my be provided with a negative economic interest to affirmatively destroy value. The moral hazard instance refers to a creditor who has hedged with CDS, in that the creditor has no interest in wasting its time and resources monitoring the borrower, while the protection seller who has no contractual obligation with the borrower cannot also monitor the observance of the bond. On the other hand, the negative economic interest instance describes a creditor who owns less debt than CDS protection against the same sovereign. Such a creditor stands to gain by sending the sovereign into default triggering a CDS payout rather than, i.e., assenting to a voluntary restructuring.

Apart from the systemic risks, sovereign CDS can also be used as a tool for speculation. A sovereign CDS buyer profits by betting a particular state will fail, and a CDS seller, like a bondholder, profits by betting that a state will not default on its debt. However, speculation may lead to CDS market manipulation by driving up demand for default protection by participants with a massive position in the relevant sovereign market. Such inflated demand could bring up also the bond yields, thus negatively affecting a state’s finances.

In September 2009, the Markit Group of London, introduced the iTraxx SovX Western Europe index comprising the fifteen most heavily traded CDS in Europe including the sovereign CDS against Greece, Portugal and Spain. In February, demand for such index contracts hit $109.3 billion, up from $52.9 billion in January.

Markit, which collects a flat fee by licensing brokers to trade the index, asserts that its index is a tool for traders, rather than a market driver and accommodates traders’ needs to hedge their risks. Although EU politicians have indirectly accused it of market manipulation, the company says the index make it easier for participants in the CDS market to gauge prices for OTC instruments and has helped bring transparency to the sovereign CDS market, since prior to its creation, there was no established benchmark index enabling investors to track the performance of market segments.


IV. Proposed Amendment: Better Go International
The Greek budget deficit crisis has focused attention on the sovereign CDS market because of accusations that speculating hedge funds used it to cause a sell-off in Greece’s debt and stock markets and made large sums from violent moves in prices. Such accusations prompted politicians worldwide to demand more oversight and restrictions of the market. The current trend is that regulators will force sovereign CDS to become a public market by making banks and funds trade them on exchanges or through clearing houses, which will oversee and publish trades.

The Financial Stability Board is co-ordinating the G20’s response to the financial crisis and has echoed its support to similar regulations in different jurisdictions. If regulations are not co-ordinated globally, then traders will simply migrate to the markets where there are no regulations. Unlike shares on stock markets, CDS are traded privately and not on exchanges. This means that unless every big regulator introduced stricter norms, investors would simply be able to trade in the locations where bans did not exist.

IV.A. Owning the underlying Assets
Although the calls for total prohibition of naked short-selling of sovereign CDS have increased, there are concerns regarding the implications of such ban on the liquidity in the global market. A ban could prevent banks from being able to hedge their risk by buying sovereign CDS, as the hedge funds that are the main sellers of protection would no longer be allowed to trade the market. In general, hedging parties create an economic purpose for the existence of the market, while speculative traders offer the needed liquidity for the market to function. Accordingly, the calls for a total ban seem to be stemming from political considerations, such as the non-existence of a clear social benefit and the risk of price manipulation for the bond markets. However, the latter seems to be unsubstantiated in the recent Greek case, since the rise in bond yields earlier this year preceded that in CDS prices, not the reverse, while the most active CDS buyers lately were European banks holding most of Greece’s debt, not speculating hedge funds.

IV.B. Central Public Trading and Public Disclosure of CDS Trades
The trend in both the US and the EU seems to favour at the time the institution of a central trading mechanism for sovereign CDS replicating that of regulated securities (such as the stock market). It is believed that such central trading will reduce the risk of market manipulation and will make the intentions of pure speculators clear.

It is true that the lack of transparency in the OTC market in general makes it difficult for investors to accurately assess credit derivatives risk regarding sovereigns. On November 15, 2008, the leaders of the G-20 made a public declaration that “we will strengthen financial market transparency, including by enhancing required disclosure on complex financial products and ensuring complete and accurate disclosure by firms of their financial conditions”.

However, arguments for the relative usefulness of such measures may be derived from the fact that the DTCC Warehouse has already been providing publicly available information in this regard for the past two years, while the centralized public trading of a collection of CDS through the iTraxx SovX seems rather to have contributed to the exacerbation of a negative financial momentum for Greece.

IV.C. Minimum Capitalization
Since the CDS market is not currently an organized market, the counterparty risk, i.e., the CDS seller’s default risk, is quite high. Imposing increased capital reserve requirements for protection sellers will decrease the possibility of a systemic risk, although it will also decrease the liquidity in both the CDS and the bond markets. The Financial Services Authority of the UK had undergone an analysis of the OTC derivatives market and found that protection sellers tend to engage in regulatory arbitrage so as to maximize their liquidity. To this end, it recommended revising the Basel Accord to modernize capital requirements for credit risk transfers on a uniform basis globally.

IV.D. Defining Credit Event by Sovereigns
At a minimum, the Argentinean financial crisis illustrates the need for a detailed legal and practical understanding of the technical mechanics of the standard ISDA documents. Although the exact nature of the credit event triggering the performance of any OTC derivative will be ad hoc negotiated and agreed upon in each separate contract, there seems to be sufficient grounds for a regulatory intervention by States with regard to sovereign CDS. The ISDA documents fail to distinguish clearly the profound differences between a sovereign and a corporate CDS with regard to the definition of credit events.
Even if it is obvious that the ultimate decision will still lie with the parties of the CDS contract, a sovereign’s statutory standardization of credit events pertaining to sovereign CDS would provide more clarity in this loophole and guide the Courts of each jurisdiction to a particular approach when dealing with such subtle issues.

Conclusion
In a meeting in Berlin earlier in March, Angela Merkel, the German chancellor, and George Papandreou, the Greek prime minister, agreed to push both EU and G-20 leading economies to restrict speculators who seek to exploit uncertainty over sovereign debt. Although there seems to be a linkage between speculators’ activities and rise of yield on Greek bonds’ interest rates, there has not been any persuasive evidence that the CDS market dictated the much bigger bond market.

The debate on regulating the systemic risk so far seems to have been based on the wrong grounds: it is the global financial market that might be endangered by the systemic risk inherent in the CDS trading rather than the finances of a particular country. Liquidity is needed in the market and only the fast-profit-oriented hedge funds can provide it. By outlawing their participation in the CDS market, the impact on Greece’s and other sovereigns’ ability to secure sufficient funding to cover their current account deficits might be disastrous.

What is needed is more transparency and disclosure of the relevant market data, so as to enable policy makers and participants better evaluate the environment and take informed and reasonable decisions. The self-regulation mechanisms have expanded the last years and the nascent DTCC has already a positive impact enabling parties to trade in the margin. Where self-regulatory norms have proven to be insufficient so far (as it is the case with the definition of a sovereign’s credit event), the sovereign’s authorities should intervene and set authoritative rules that would help the Courts reach a just, reasoned decision.

Δημοσίευση στο Αμερικανικό-Τουρκικό περιοδικό Διεθνούς Δικαίου και Πολιτικής

Πραγματεύεται τον ορισμό του εγκλήματος της γενοκτονίας και την ανάγκη να συμπεριληφθεί στην αντικειμενική του υπόσταση η ύπαρξη οργανωμένου κρατικού σχεδίου.

Εν αναμονή του Συμβουλίου Κορυφής

Δύσκολοι καιροί να λες ότι είσαι Έλληνας στο εξωτερικό. Οι κακοί, ανεύθυνοι χειρισμοί της κυβέρνησης έχουν ως τώρα οδηγήσει τη χώρα σε ένα πρωτοφανές αδιέξοδο. Η δαιμονοποίηση της αγοράς είναι η εύκολη λύση: απευθυνόμαστε στα κατώτερα ένστικτα αυτοσυντήρησης, ρεβανσισμού του ανίδεου λαού και στοχοποιούμε κράτη, τράπεζες, πρόσωπα. Όταν μόνοι μας ανακοινώσαμε ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει εκτοξευτεί στο 12,9% to ΑΕΠ, τι περιμέναμε; να μας χειροκροτήσουν οι αγορές για τη δημιουργική λογιστική και να νιώσουν ανακούφιση από την αλλαγή της κυβέρνησης;

Σαφέστατα κι υπήρχε πρώτη ύλη για έναν τέτοιο εξευτελισμό, που απλόχερα την πρόσφερε η αδράνεια, το τέλμα στο οποίο είχε οδηγήσει τη χώρα η κυβέρνηση Καραμανλή. Όμως, έξι μήνες μετά, ακόμα να μπορέσει η νέα κυβέρνηση να οδηγήσει τη χώρα σε ένα ασφαλές λιμάνι. Πήρε μέτρα με το δεξί χέρι και με το αριστερό χαρίζει στις πιο επίμονες ομάδες προνόμια (Υπάλληλοι Βουλής, Υπάλληλοι Υπ. Εσωτερικών/Εξωτερικών κλπ). Το μήνυμα σαφές: πιέστε μας και θα υποχωρήσουμε. Ούτως ή άλλως τα μέτρα τα πήραμε υπό καθεστώς πανικού και δεν αντικατοπτρίζουν αυθεντικές μεταρρυθμιστικές προσπάθεις.

Η λύση βρισκόταν/βρίσκεται από καιρό στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Εξωτερικά επιβεβλημένες αλλαγές στο εργασιακό καθεστώς του δημοσίου τομέα, αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, περικοπές στις κρατικές δαπάνες, κατάργηση κάθεείδους φορολογικής ασυλίας, άνοιγμα των κλιειστών επαγγελμάτων κ.α. είναι πιθανότερο να γίνουν δεκτές σε περιπτώσεις που ο λαός αντληφθεί ότι λαμβάνονται στο πλαίσιο της ύστατης προσπάθειας να αποφευχθεί η χρεωκοπία. Η ΕΕ δεν έχει τους μηχανισμούς να επιβάλλει αυστηρή επιτήρηση για την πιστή εφαρμογή του αναθεωρημένου πακέτου σταθερότητας κι ανάπτυξης. Απεδείχθη ήδη μία φορά με τα τραγικά σημερινά αποτελέσματα.

Οι Έλληνες μπορεί να είναι έθνος ανάδελφον, σίγουρα όμως η Ελλάδα είναι κράτος που έχει συνηθίσει να δέχεται βοήθεια από τα αδελφά κράτη της ΕΕ, σε σημείο που να επικαλείται με θρασύτητα το 'κεκτημένο' κατ' αυτήν δικαίωμα να απαιτεί κατά παράβαση των ΕυρωΣυνθηκών δανειοδότηση ή εγγυοδοσία από τα άλλα κράτη με καλύτερους όρους από αυτούς της αγοράς. Προφανώς ακόμα δεν έχουμε πείσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη από που αρύουμε τέτοιο δικαίωμα.

Δημοσίευση στο Kent-Chicago Intellectual Property Journal

Πραγματεύεται την προστασία των σημάτων φήμης σε ΕΕ κα ΗΠΑ. Και προσπαθεί να αναδείξει το ξεχωριστό ρόλο του ΔΕΚ σε σύγκριση με τη συνεχή διαλεκτική σχέση Κογκρέσου και Supreme Court.

Crime of Aggression

The question whether the crime of aggression is an international crime under customary law is one most hotly debated issues in the international arena. I reserve to come back and cite the most prominent authorities supporting each side, but on an initial basis it seems rather bizarre to disregard the apparent usefulness of a number of international treaties. The London Agreement on the Nuremberg Tribunal, the Agreement establishing the Tokyo Military Tribunal, The Rome Statute itself do point to the direction that there is consensus on a number of States that such a crime does exist. Enforceability of its prohibition is a questionable issue, but the opinion juris is somewhere in the air...

Ο καιρός γαρ εγγύς

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε σήμερα την έκθεση για την πΓΔΜ του Σλοβένου εισηγητή Ζόραν Τάλερ με την οποία καλείται το Συμβούλιο το Μάρτιο να λάβει υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής για έναρξη διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, στη συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας της έκθεσης, ο Ζόραν Τάλερ χαρακτήρισε το σημερινό κείμενο ένα ισχυρό μήνυμα προς την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τις κυβερνήσεις των εμπλεκόμενων χωρών και πρόσθεσε: «Συνιστά ακόμα ένα ισχυρό κάλεσμα και στην ελληνική κυβέρνηση να απαλλαγεί επιτέλους από αυτό το ζήτημα. Πιστεύω ειλικρινά ότι η διατήρηση αυτού του προβλήματος, δεν είναι προς το συμφέρον τη Ελλάδας».

Τι μπορεί να σημαίνει πρακτικά αυτό; Από την μία πλευρά είναι πλεόν φανερό ότι η ΕΕ δεν μπορεί να ανεχτεί την σκλήρυνση της στάσης της Ελλάδας, όπως αυτή πρωτοεμφανίστηκε στο Βουκουρέστι, σύμφωνα με την οποία η πΓΔΜ δεν θα μπορούσε να εισέλθει στις ευρωατλαντικές δομές (ΕΕ, ΝΑΤΟ) ούτε υπό την προσωρινή ονομασία της. Η Ελλάδα θεώρησε ότι οι ευρωατλαντικές βλέψεις της γείτονος χώρας θα άλλαζαν τις προτεραιότητές της και θα την εξωθούσαν σε ένα συμβιβασμό για το όνομα, υπό τους όρους που θα έθετε η Ελλάδα. Από τον Απρίλιο, όμως, του 2008 παρήλθε αρκετός χρόνος, κατά τον οποίον η δε σημειώθηκε καμία πρόοδος στις διαπραγματεύσεις, παρά τις περαιέρω υποχωρήσεις της Ελλάδας, όπως αυτές διατυπώθηκαν στην ανεπίσημη συνάντηση Μπακογιάννη-Μιλοσόσκι στο Παρίσι τον Σεπτέμβρη του 2008. Η ΕΕ όμως θέλει να προχωρήσει την πολιτική της διεύρυνσης και πλέον πιέζει την Ελλάδα να ανεχτεί την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την είσοδο της πΓΔΜ στην ΕΕ.

Από την άλλη, η ενταξιακή πορεία δεν είναι αυτονόητη ούτε και αυτόματη. Η πΓΔΜ θα βρεθεί σε διάφορα στάδια αυτής της πορείας να εξαρτάται από τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας ως προς την περαιτέρω συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν η Ελλάδα δεχτεί την έναρξη ων συνομιλιών σε αυτή την φάση, δε θα απωλέσει τη δυνατότητα να μπλοκάρει κάποια από τα ενταξιακά κεφάλαια, αν οι διμερείς διαπραγματεύσεις για την ονομασία συνεχίσουν να βρίσκονται σε τέλμα.

Η στάση Καραμανλή στο Βουκουρέστι δεν απειλείται απευθείας από τυχόν υποχώρηση της κυβέρνησης Παπανδρέου σε αυτή τη φάση: αν τα Σκόπια είχαν λάβει την πρόσκληση για ένταξη στη βορειατλαντική συμμαχία, η πορεία ένταξής της θα γινόταν μάλλον αυτόματα, άμα τη πληρώσει ορισμένων βασικών πολιτικών και στρατιωτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτό δε συμβαίνει ως προς την ενταξιακη πορεία για την ΕΕ, όπου η πΓΔΜ θα κληθεί να δώσει πολλές φορές εξετάσεις σε μία σειρά από επιμέρους κεφάλαια, μεταξύ των οποίων και η εξωτερική πολιτική (επιμέρους θέμα της οποίας θα είναι και οι σχέσεις καλήα γειτονίας με την Ελλάδα).

Δεδομένης της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και της δυνάμει πολιτικής αποσταθεροποίησης αν συνεχιστούν φαινόμενα κοινωνικής αναταραχής ανάλογα με αυτά των αγροτικώνκιντοποιήσεων, κι έχοντας υπόψη ότι η Ελλάδα έχει απωλέσει σε σημαντικό βαθμό την υποστήριξη και τα αισθήματα αλληλεγγύης από αρκετούς εταίρους, είναι αρκετά πιθανόν η κυβέρνηση να υποχωρήσει ως προς το ζήτημα της πΓΔΜ. Επειδή όμως το παιχνίδι στην σκακιέρα των διεθνών σχέσεων είναι simultané, θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες να αντλήσουμε οφέλη από τυχόν υποχώρηση όσον αφορά στις πιέσεις για άμεση επίτευξη των στόχων που θέτει το αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας κι Ανάπτυξης. Κυρίως όμως να πιέσουμε τους εταίρους να διευκολύνουν την άντληση χρηματικών μέσων από την Ελλάδα με λιγότερο επαχθείς όρους σε σχέση με αυτούς που δανειστήκαμε με το πρόσφατο κοινοπρακτικό ομολογιακό δάνειο (πέραν χρεωλυσίων, επιτόκιο 6,25%!!!).

Η σύνδεση των εθνικών μας θεμάτων με την οικονομική κατάσταση ης χώρας είναι υπαρκτή κι όχι μεταφυσική. Η Ελλάδα απώλεσε μέρος της εμπιστοσύνης των συμμάχων της κι είναι σίγουρο πως οι τελευταίοι πλέον θα τείνουν με μεγαλύτερη δυσπιστία το ους τους προς τα αιτήματα της χώρας μας. Κάθε υποχώρηση όμως πρέπει να γίνεται με τα αντίστοιχα αντισταθμιστικά οφέλη. Αν η Ελλάδα δεχτεί την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την π ΓΔΜ πρέπει αφενός να το κάνει με κάποιο αντιστάθμισμα, αλλά και με τη ρητή επιφύλαξη ότι η στάση της δεν προεξοφλεί την εις το διηνεκές υποστήριξη της ενταξιακής πορείας των Σκοπίων, αν αυτά συνεχίσουν να τορπιλίζουν τις προσπάθειες επίλυσης της διμερούς διαφοράς τους με την Ελλάδα.

Minus solum quam cum solus esset

Πού προσφύγω ο άθλιος; Πάντοθεν πολεμούμενος και παραμυθίαν ουκ έχω... Η αποκαθήλωση ενός ηγέτη, ενός πολιτικού ταγού που η ιστορία θα συνδέσει το όνομά του με την απόλυτη αποτυχία. Κάτι για το οποίο φρόντισε ο ίδιος περισσότερο από τον καθένα. Ο τίτλος της θρυλούμενης αυτοβιογραφίας του θα πρέπει να ονομαστεί 'Modus non ordinandi' ή επιεικέστερα 'Οι αποφάσεις που δεν πήρα'.

Ο εισπρακτικος μηχανισμός τελμάτωσε, η συγκράτηση των εξόδων στα τελειώματα ήταν ανέκδοτο, η συγκάλυψη των σκανδάλων πρωτοφανής. Για τις σκληρές αποφάσεις λαλίστατος, για την ταμπακιέρα της αιτίας σιωπηλός. Ο Wittgenstein ολοκληρώνει το Tractatus Logico Philosophicus με την παρακάτω φράση (σε μετάφραση Κιτσόπουλο από εκδόσεις Παπαζήση). Για όσα δεν μπορεί να μιλάει κανείς, για αυτά πρέπει να σωπαίνει. Ίσως τελικά Il principe να ήταν συνεπής ως προς αυτό. Όσο για την απροκάλυπτη στήριξή μου προς το πρόσωπό του, mea culpa. Τυφλωμένος από το πάθος μίας επιλογής, δεν μπορούσα να δω όσα ο κόσμος γύρω μου βροντοφώναζε.