Αμερικανική Πολιτική - Ορισμός της Realpolitik

Καλησπέρα και πάλι.

Δύο μέρες μετά την τελευταία τηλεμαχία των δύο προεδρικών υποψηφίων, εν μέσω δημοσκοπήσεων και στοιχημάτων (!), σκέφτηκα να παραθέσω κάποιες απόψεις μου, όπως αυτές σχηματίστηκαν κατά τους δύο μήνες της εν Βοστώνη παρουσίας μου.

Κατ' αρχάς, είναι πασιφανές ότι οι Αμερικανοί σαν εκλογικό σώμα διαφέρουν πολύ από τους Ευρωπαίους. Δεν φαίνεται να τους απασχολεί ιδιαίτερα η ουσία, μένουν πολύ στους τύπους, στις αντιδράσεις, στο σημαίνον παρά στο σημαινόμενο. Προσπαθούν να βγάλουν πορίσματα μέσα από μισόλογα και αντιφάσεις. Προσωπικά έχω απογοητευτεί από τον Obama, τον μόνο σοβαρό και αξιόλογο υποψήφιο. Δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί την υπεροχή των δημοσκοπήσεων και επενδύοντας σε αυτήν να μιλήσει πιο καθαρά για το πρόγραμμα του. Λίγα ευχολόγια για το περιβάλλον, γενικές αναφορές στην αναμενόμενη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, πραγματικά αντιφατικός για το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Δεν μπορώ να σκεφτώ καμία πιο πειστική δικαιολογία από το ότι φοβάται ακόμη για το τελικό αποτέλεσμα. Μία διαφορά που σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα ήταν η αφετηρία ρεαλιστικών δηλώσεων από τους επικρατέστερους, στις ΗΠΑ δεν θεωρείται ικανή για το Δημοκρατικό υποψήφιο προκειμένου να υπερβεί τα ειωθότα και να φέρει τον διάλογο στα μέτρα της εποχής.

Πολύς λόγος γίνεται για το σύνδρομο Bradley, ήτοι για την περίπτωση εκείνη όπου παρατηρείται μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δημοσκοπικές τάσεις ενός μαύρου υποψηφίου για κάποιο ανώτατο αξίωμα στις ΗΠΑ και τα πραγματικά εκλογικά του αποτελέσματα. Δεν φαίνεται όμως να υπάρχει πειστική βάση για αυτή την καχυποψία. Οι καιροί έχουν αλλάξει, η κατάσταση στις ΗΠΑ φαίνεται να έχει εξομαλυνθεί (αν και η συντριπτική πλειοψηφία πχ των καθηγητών μου στη σχολή είναι λευκοί άρρενες!) και δεν φαίνεται να υπάρχει λογική στη σκέψη ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν ψηφοφόροι θα που ένιωθαν ενοχές και θα στήριζαν τον έγχρωμο υποψήφιο στις δημοσκοπήσεις, όχι όμως και την ώρα της κάλπης, όπου το παραβάν θα τους παρείχε τον επαρκή βαθμό μυστικότητας και προστασίας προκειμένου να εκφράσουν μέσω της ψήφου τους τα όποια ρατσιστικά σύνδρομα τους. Αν πάντως είναι αυτός ο λόγος που ο Obama δεν έχει προχωρήσει σε καινοτόμες εξαγγελίες, απλά θα έχει χάσει μία ευκαιρία ολκής, μία ευκαιρία που δύσκολα θα του ξαναπαρουσιαστεί.

Κάτι ανάλογο έγινε με την Κυβέρνηση Καραμανλή στην πρώτη της θητεία. Τότε που η απαίτηση για κάθαρση και διαφάνεια ήταν κυρίαρχη (τώρα πλέον είναι ένα αστείο), τότε που η στήριξη του κόσμου στον πρωθυπουργό του άφηνε μεγάλα περιθώρια τομών. Το ασφαλιστικό, πτυχές του οποίου αντιμετωπίζονται με το νέο νομοθετικό καθεστώς, αφέθηκε να εφαρμοστεί στη δεύτερη θητεία. Η ανάγκη δημοσιονόμικης εξυγίανσης δεν τονίστηκε προεκλογικά (2004) και ενώ κανείς θα περίμενε να αντιμετωπίζει θετικά ο κόσμος τα επιτεύγματα της Κυβέρνησης σε καίριους τομείς όπως η ανεργία και η διατήρηση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, εντούτοις η λαϊκή δυσαρέσκεια είναι πασίδηλη για τους εικαζόμενους αρνητικούς χειρισμούς της Κυβέρνησης. Τελικά από αλλού εκκινήσαμε, στην Ελλάδα καταλήξαμε.

Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, μία χώρα που τις διεθνείς σχέσεις της τις διέπει διαχρονικά η έννοια της Realpolitik (Henry Kissinger), αυτή η μάχη των ιδεών σε αυτό το σημείο της προεκλογικής εκστρατείας μοιάζει ακατανόητη ή καλύτερα αφελής. Ο κόσμος δεν φαίνεται να πιστεύει στην αλλαγή που ευαγγελίζεται ο Obama, παρά το πραγματικά πρωτοποριακό προφίλ του. Πιστεύει απλά στην αναγκαιότητα εναλλαγής Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τα απίστευτα υψηλά νούμερα του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, αν λάβουμε υπόψη μας την οικονομική συγκυρία, εν μέσω της οποίας διεξάγονται οι εκλογές. Πώς θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι αν οι Αμερικάνοι εκλέξουν τον McCaine, όλοι οι οικονομικοί (αν)εγκέφαλοι του οικονομικού επιτελείου Bush θα φύγουν άρον άρον από την πρωτεύουσα; Μία διακυβέρνηση αναγκαστικά στηρίζεται σε πλήθος προσώπων και αναμφισβήτητα η ικανή παρούσία των ίδιων προσώπων που οδήγησαν τις ΗΠΑ σε ύφεση θα ήταν επιβεβλημένη για την καλύτερη εφαρμογή των προσφάτως ψηφισθέντων νόμων στήριξης της αγοράς.

Όλα όμως θα αλλάξουν όταν ο νέος Πλανητάρχης μας θα εκλεχτεί. Τότε οι ιδέες και τα κλισέ θα μπουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας για να ξαναχρησιμοποιηθούν μετά από 4 έτη και η realpolitik θα κάνει την εμφάνισή της. Θα επιβάλλει στο νικητή συγκεκριμένες στρατηγικές επιλογές στην Μέση Ανατολή και στον Κόλπο, θα αμφισβητήσει την χρησιμότητα ή την πρακτική αποτελεσματικοτητα των διανοητικών ευφυολογημάτων (παρά συγκροτημένων προγραμμάτων) των προεκλογικών δηλώσεων, θα διασκεδάσει τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές και θα αναζητήσει κοινές πορείες δράσης για τα δύο κόμματα στο Κονγκρέσο, ένα modus vivendi πράξεων και λόγων που διαφέρει τα μάλα από την τωρινή υπεροχή των αόριστων βερμπαλιστικών επιχειρημάτων επί της σκοπούμενης και ορισμένης πράξης.

Λίγες ιδέες για σκέψη, περισσότερο προσωπική...