Θα αποκαταστούσα το κοινωνικό συμβόλαιο κατά το Rousseau με περισσότερες μορφές άμεσης δημοκρατίας.
Θα επέβαλα στους πολιτικούς μας να αλλοτριωθούν από την ιδέα του Leviathan. Δεν αντιπροσωπεύουν αυτοί την ανώτατη δύναμη, αλλά υπόβαλλονται αυτής - "Non est potestas Super Terram quae Comparetur ei" (δεν υπάρχει καμία δύναμη στο κόσμο να συγκριθεί μαζί του).
Θα καθιέρωνα την απόλυτη ισότητα και ισοδυναμία της ψήφου κάθε πολίτη - απλή αναλογική σε άπασα την επικράτεια.
Θα ακύρωνα τη βάση του 3% ακόμα κι αν αυτό απαιτούσε συντακτική συνέλευση (αν θεωρηθεί ότι στην Ελλάδα επιβάλλεται από το γράμμα του άρθρου 1 παρ. 3 του Συντάγματος)
Θα φώναζα ότι η σημερινή Ελλάδα υπνώττει και ασελγεί στα διδάγματα του L'esprit des lois του Montesquieu - δε μπορεί να καταλάβει ότι η κυριαρχία δεν είναι κτήμα της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά υπερέχει αυτής.
Θα μοίραζα στο δημοτικό σχολειο την απόφαση Marbury v. Madison του ανωτάτου δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών για να εμπεδώσουμε από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ότι πηγή κάθε εξουσίας στο κόσμο είναι η σύσσωμη θέληση των πολιτών να υπαχθούν στο νόμο.
Θα μείωνα τη βουλευτική αποζημίωση στο μέσο μισθό του δημοσίου υπαλλήλου. Το κίνητρο κάθε πολιτικού θα ήταν η προσφορά, όχι η αποκόμιση κερδών. Το επιχείρημα ότι με αυτό το τρόπο οι άριστοι δε θα επέλεγαν την πολιτική είναι εγγενώς εσφαλμένο: αν δεν την επέλεγαν, δεν είναι οι άριστοι για την πολιτική. Δεν είναι οι κατάλληλοι όταν απεμπολούν το δικαίωμα-υποχρέωση προσφοράς προς το κυρίαρχο κράτος και την κοινωνία για να εξασφαλίζουν την προσωπική τους ευημερία.
Θα διευκόλυνα την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον υπουργών. Κυρίως μετά το πέρας των καθηκόντων τους. Η ταχύτερη παραγραφή των αδικημάτων τους δεν έχει καμία δικαιοπολιτική βάση που να μπορεί να θεωρηθεί από το λαό ανώτερη από την αρχή της ισονομίας και της απόλυτης υποταγής όλων στο νόμο.
Θα έδινα στο νομοθετικό σώμα τη δύναμη που του αρμόζει. Ανεξάρτητο από την εκτελεστική εξουσία και υπόλογο μόνο στο εκλογικό σώμα. Πως; Διευκολύνοντας την εκλογή του βουλευτή με την απλή αναλογική.
Θα μπορούσα να προτείνω διαβούλευση για το αν το διαδίκτυο μπορεί πλέον να πραγματώσει το ιδεώδες της πόλης-κράτους του Rousseau με την απάλειψη/τροποποίηση της Βουλής. Δημόσια διαβούλευση, διάλογος και ψηφοφορία. Αν δεν υπάρχει απαρτία, τότε και μόνο τότε να μπορούσε να επιληφθεί του θέματος η αντιπροσωπευτική αρχή.
Θα απελευθέρωνα τους δικαστές από τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Πως; Εν μέρει υιοθετώντας το μοντέλο εκλογής τους από το λαό. Είναι εξουσία, εξουσία εφάμιλλη της εκτελεστικής και νομοθετικής. Και θα πρέπει να αρύονται τη νομιμοποίησή τους από το εκλογικό σώμα, αδιαμεσολάβητα.
Θα έκανα κάθε μέρα δημόσια ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία για να αποκαλύπτω τις προθέσεις μου, να απογυμνώνομαι, να ζω σε ένα γυάλινο κόσμο, να εκθέτομαι στον ύψιστο βαθμό.
Θα, θα, θα, θα, θα... Θα γινόμουν λαϊκιστής. Η ειρωνεία κι η αυτοαναίρεση είναι τόσο προφανείς που περιττεύει κάθε ανάλυση.
Περισσότερο απ' όλα, αυτό που η πολιτική ψυχολογία καλείται ν' απαντήσει είναι το ακόλουθο ερώτημα: ποιός παράγοντας διαστρέφει τις καλές προθέσεις όσων πολιτεύονται; ποιά στιγμή συμβαίνει αυτή η διαστροφή: άμα τη αναλήψει της εξουσίας ή στο δρόμο προς αυτήν; Υπάρχει σωτηρία; υπάρχει δυνατότητα να επιτυχεί ο πολιτικός μόνος του την αυτοκάθαρση; να καταλάβει ότι πορεύεται σε λανθασμένη ατραπό; Να αλλάξει συμπεριφορά παραδεχόμενος τη διαφθορά του; υπάρχει έστω μία φορά περίπτωση να απολογηθεί, να δώσει λόγο;
Το ελληνικό κράτος δε γεννήθηκε από το δυτικό διαφωτισμό. Αυτός είναι ο πλέον διαδεδομένος αστικός μύθος της ψευδούς ταυτότητας του έθνους μας. Αν είχαμε κατ' ελάχιστο βαθμό υιοθετήσει τη δυτική νοοτροπία, τουλάχιστο θα αγαπούσαμε το κράτος μας. Αυτό το κράτος κι αυτή η πολιτική ζωη είναι μείγμα ραγιαδισμού, άρνησης, απραξίας, εγωισμού. Και λησμονιάς. Η 'χώρα' που γέννησε τη δημοκρατία πόρρω απέχει από ένα λειτουργικό και σύγχρονο μοντέλο αυτής.
Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις μου ήταν μία υπενθύμιση από φίλο ότι ακόμα κι οι πιο λαϊκιστές ηγέτες μπορούν να παράγουν ενίοτε σκέψεις δυναμικές: αναφέρομαι στο Γιώργο Καρατζαφέρη και την πρότασή του τον Μάη να μείνει η Βουλή ανοιχτή για όσο καιρό χρειάζεται προκειμένου να μην παραγραφούν εγκλήματα που αφορούν υπουργούς. Ο Καραμανλής δεν τον άκουσε. A posteriori, όλα μοιάζουν τόσο προφανή, τόσο επίπλαστα, τόσο αισχρά.
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
1/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι όροι και οι κυρώσεις του κοινωνικού συμβολαίου είναι αυτά που διαφοροποιούν την ποιότητα οργάνωσης και λειτουργίας της κάθε κοινωνίας. Κάποιες δυσάρεστες πραγματικές καταστάσεις είναι πάντα δεδομένες σε κάθε κοινωνία, όπως η διάκριση πλουσίων-φτωχών, η αυτοκαταστροφή τμήματος της κοινωνίας με ναρκωτικά, τροχαία, πόλεμο, κτλ.. Η επίτευξη όμως της μέγιστης δυνατής ευημερίας είναι πάντα ο επιθυμητός στόχος. Το μέτρο αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της κοινωνίας είναι ο αριθμός των μελών της που έχουν εξασφαλίσει τα προς το ζείν.
Όπως σε κάθετι σε τούτο τον κόσμο, κι εδώ ισχύει ο ανταλλακτικός κανόνας, δούναι και λαβείν. Για να λάβεις ευημερία, πρέπει να δώσεις ελευθερία. Πρώτα επενδύεις, μετά λαμβάνεις το μέρισμα. Αυτοδέσμευση-ανταμοιβή. Βέβαια, οι ακρότητες δεν αποδίδουν, είτε μέσω απόλυτης ελευθερίας είτε μέσω απόλυτης αυτοδέσμευσης, γιατί είναι αντίθετες στη φύση του ανθρώπου και στην φυσική τάξη πραγμάτων. Το ζητούμενο είναι η επίτευξη του ορθού μέτρου, το οποίο διαφέρει από λαό σε λαό.
Μερικές από τις ανωτέρω σκέψεις διαπέρασαν τέσσερα χρόνια πριν τη σκέψη ενός νέου Έλληνα, όταν, φρέσκος τότε σε μία ξένη χώρα, την Γερμανία, βρέθηκε αντιμέτωπος με το ακόλουθο βίωμα:
απόγευμα, δρόμος ήπιας κίνησης στο κέντρο της πόλης, διάβαση πεζών με φανάρια. Το φανάρι έδειχνε πράσινο για τα αυτοκίνητα, κόκκινο για τους πεζούς. Περίπου 20 άτομα στέκονταν και περίμεναν για να δείξει πράσινο για τους πεζούς. Ωστόσο, κανένα αυτοκίνητο δεν πέρναγε, ούτε φαινόταν να πλησιάζει από τον δρόμο. Ησυχία. Ακινησία. Ο νέος της ιστορίας μας, χωρίς να πολυσκεφτεί, κοιτάζει δεξιά, κοιτάζει αριστερά, κι αφού δεν βλέπει κανένα αμάξι ούτε αστυνομικό, περνάει απέναντι. Στη μέση του δρόμου, το βλέμμα του διασταυρώνεται με αυτούς που περιμένουν απέναντι. Οι νεότεροι τον κοιτούν με περιφρόνηση, οι μεγαλύτεροι με κατανόηση. Τους προσπερνάει. Σκέφτεται: μα γιατί δεν περνάνε απέναντι; Τι στο καλό περιμένουν; Μαλάκες είναι; Καθώς τους παρατηρεί, βλέπει ότι κανένας τους δεν κοιτάει δεξιά ή αριστερά τα αυτοκίνητα, μόνο ευθεία στο φανάρι για τους πεζούς. Το φανάρι γίνεται τελικά πράσινο. Σαν καλοκουρδισμένα στρατιωτάκια, διασχίζουν με τάξη το δρόμο, κοιτάνε μόνο ευθεία.
Ο νέος της ιστορίας μας, αφελής Ελληνάρας, σκέφτεται: Πολύ κορόιδα αυτοί οι Γερμανοί. Μα γιατί περιμένουν αφού δεν υπάρχει κανένα αμάξι; Έ, ρε βούρδουλα που έχουν φάει για να γίνουν έτσι… Εγώ είμαι μάγκας και ελεύθερο πουλί. Θα περνάω όποτε θέλω, από όπου θέλω, όπως θέλω. Αυτό σημαίνει πραγματική ελευθερία!
Οι δεύτερες όμως σκέψεις έκαναν τον ήρωά μας να προβληματιστεί και να αποζητά την λύτρωση: μήπως τελικά δεν είναι μαλάκες οι Γερμανοί; Μήπως αυτή η συμπεριφορά είναι συνειδητή επιλογή τους κι εξυπηρετεί κάποια σκοπιμότητα; Συμφωνώντας να σέβονται ευλαβικά τους Κανόνες Οδικής Συμπεριφοράς, πετυχαίνουν τον κοινά επιθυμητό στόχο: μειώνουν τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων. Ο σεβασμός των κανόνων σημαίνει περιορισμό της ελευθερίας μου. Περιορίζοντας τη δική μου ελευθερία, σέβομαι τους γύρω μου, οι οποίοι με τη σειρά τους περιορίζουν τη δική τους ελευθερία και σέβονται εμένα. Επενδύοντας είκοσι δευτερόλεπτα από το χρόνο μου, κερδίζω ως μέρισμα την εγγύηση ότι δεν θα με πατήσει κανένα αυτοκίνητο ή μηχανάκι, όταν το φανάρι δείχνει πράσινο για τους πεζούς, αφού οι οδηγοί των αυτοκινήτων σέβονται το κόκκινο. Έτσι, ως πεζός δεν χρειάζεται να κοιτάζω δεξιά-αριστερά τα αυτοκίνητα, μόνο ευθεία το φανάρι, το οποίο και μου εγγυάται εν τέλει την σωματική μου ακεραιότητα. Αυτοδέσμευση-αμοιβαιότητα-αυτοσυντήρηση.
2/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν ένας λαός έχει επιτύχει ένα ικανοποιητικό επίπεδο ωρίμανσης, καταρτίζει ένα κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο εν πολλοίς έχει το ακόλουθο περιεχόμενο: «συμφωνούμε όλοι να εκχωρούμε τόσα ποσά της ατομικής μας ελευθερίας στο σύνολο όσα είναι αναγκαία προκειμένου να επιτευχθούν οι κοινά αποδεκτοί στόχοι, τους οποίους θα προσδιορίζουμε με τις ακόλουθες διαδικασίες…». Όταν η συμφωνία τηρείται, ο νόμος γίνεται ο εγγυητής της ατομικής ελευθερίας. Το άτομο αντιλαμβάνεται το νόμο σαν κάτι δικό του, κτήμα του, σύμμαχό του. Εγγενές στοιχείο της τήρησης μίας δέσμευσης είναι και η επιβολή κυρώσεων όταν η δέσμευση δεν τηρείται, αλλιώς είναι κενό γράμμα.
Δυστυχώς, η Ιστορία μας διδάσκει ότι αυτό το επίπεδο ωρίμανσης δεν επιτυγχάνεται ανώδυνα ούτε με την ίδια ταχύτητα εξέλιξης για όλους τους λαούς. Χρειάζονται μακρόχρονες κοινωνικοπολιτικές ζυμώσεις, εξεγέρσεις, Γαλλικές Επαναστάσεις, εθνικές πανωλεθρίες, θάνατος πολλών ανθρώπων σε πόλεμο, οικονομική καταστροφή... Σε όλες τις περιπτώσεις, δύο είναι τα κοινά ποιοτικά χαρακτηριστικά: (α) η κινητήρα δύναμη φαίνεται να είναι ίδια, η ανάγκη του ατόμου για επιβίωση-αυτοσυντήρηση και (β) το κοινωνικό συμβόλαιο είναι εσωτερική προσπάθεια και κατάκτηση της κοινωνίας, όχι εξωτερική επιβολή. Η ελευθερία κατακτάται, ούτε επιβάλλεται, ούτε χαρίζεται.
Δεν ξέρω εάν θα είχε νόημα να κηρύξει η Ελλάδα πτώχευση ή να εξέλθει (προσωρινά) από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίσως θα μας βοηθούσε να ‘ξυπνήσουμε’, να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, να προχωρηουμε. Πρέπει πάντως να αποκαταστήσει τους δύο πυλώνες της κοινωνικής ωρίμανσης: πρέπει να αφήσει την κοινωνία να εκφραστεί, να κάνει ενδοσκόπηση, να αντιληφθεί το μέγεθος της ανάγκης, να προσπαθήσει να βρεί την διέξοδο. Δεν νομίζω ότι οι ξένοι μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό. Μάλλον κακό θα κάνουν, αφού, όσες καλές προθέσεις κι αν έχουν, δεν μπορούν να μας χαρίσουν ούτε να μας επιβάλλουν αυτό που λαχταράμε.
Το Ground Zero πλησιάζει. Από την κρίση, όμως, βγαίνει πρόοδος. Στο καμένο φυτρώνει ανθός. Η Ελλάς πρέπει να ζήσει και θα ζήσει.
Μάνος Μαρκάκης
Είναι ξεκάθαρο ότι η έννοια του κοινωνικού συμβολαίου σε έχει απασχολήσει Μάνο και μπορείς με άνεση να προβείς σε μία μεθοδολογική ανάλυση αυτής.
ΑπάντησηΔιαγραφήLa volonté générale είναι η βασική ιδέα. Πως θα καταφέρουμε αφενός να της δώσουμε την ευκαιρία να εκφραστεί και αφετέρου πως θα διασφαλίσουμε ότι η έκφρασή της είναι αυθεντική, κι επομένως χρήζει προστασίας κι εφαρμογής.
Εδώ μπαίνουν τα στοιχεία επιβολής που τα αρνείσαι. Είναι καθήκον της φωτισμένης πλατωνικής αριστοκρατίας να παιδεύσει, να μορφώσει, να αυτοαναιρεθεί. Γιατί το επίπεδο ωρίμανσης που παίρνεις ως θέσφατο απουσίασε και απουσιάζει από το ελληνικό κράτος από τη στιγμή της ιδρύσεώς του.
Για το ποιός, το που και το πότε δεν έχω απάντηση. Μόνο για το πως: διαμέσου της μαζικής ενεργοποίησης των ραθυμούντων πεφωτισμένων, μέσω της δικτατορίας της διανόησης. Αυτοί δεν είναι μία ελιτίστικη ομάδα με κλειστό κύκλο. Ειδικά δε στην Ελλάδα, θα έλεγα μακριά από τους ακαδημαϊκούς (όσο κι αν η γενίκευση αδικεί μία τίμια μειοψηφία δράσης). Γέμισε ο τόπος από Δραγώνες, γκεμπελίσκους της εσπέριας φτωχοεπιστήμης που αναμασούν τα ιδεολογήματα μίας φραξιάς σκέψης που ταλανίζεται από μανία καταδιώξεως από την αρχαιοελληνική φιλοσοφία και τους πατέρες της Εκκλησίας.
Όταν μιλάω για διανόηση εννοώ τους ανθρώπους που μπορούν να στέκονται κριτικά σε κάθε ζήτημα, που προβληματίζονται ωσάν το νέο της ιστορίας σου (τον οποίο, παρεμπιπτόντως, κάποτε τέλη του 2000 του είχα συστηθεί), που ανήκουν σε κάθε κοινωνικό στρώμα, σε κάθε επαγγελματική τάξη, μιλάω για τη λαϊκή σοφία.
Και είμαι ξεκάθαρος: αυτό που πολλοί επιτιμούν ως μειονέκτημα της άμεσης δημοκρατίας και πλεονέκτημα της αντιπροσωπευτικής, τη δυνατότητα δηλαδή η 'γενική θέληση' να εκφράζεται συντηρητικά (όπως πχ στην πρόσφατη απόφαση του ελβετικού λαού για την ανέγερση νέων μιναρέδων), εγώ το θεωρώ απλά side effect της επιλογής να εμπιστευθούμε το λαό. Δηλαδή η 'γενική θέληση' εκφράζοταν διαχρονικά καλύτερα στην Ελλάδα μέσω του αντιπροσωπευτισμού που πανίσχυρος αρνούταν να άρει την ασυλία μελών του κλειστού club, περνούσε νόμους και τροπολογίες φωτογραφικές, έκλεινε δε τα μάτια και κώφευε επιδεικτικά σε εκκλήσεις μίας 'υπόδουλης' πλην πλειοψηφούσας βάσης;
όλα στο διαδίκτυο, όλα στο φως, όλα υπό διαβούλευση, όλα σχεδόν σε ψηφοφορία. ο αντιπροσωπευτισμός στην Ελλάδα δεν εξυπηρετεί τη 'γενική θέληση', η τελευταία δε δύναται να εκφραστεί ξεκάθαρα κι εμφατικά μόνη της.
Πιστεύω ότι ζούμε μέσα στην εποχή της επανάστασης του διαδικτύου, τη σημασία της οποίας ποτέ δε θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε στο πραγματικό της μέγεθος. Θυμάμαι το 1997 όταν είχαμε βάλει στο σπίτι ISDN θεωρούμασταν μία προικισμένη οικογένεια. τώρα πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών, κάθε δε μαθητής μετά τα 15 μπορεί να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή. Αυτό δεν είναι απλή επανάσταση - είναι η ανάσταση της 'γενικής θέλησης', ο ανασασμός των (ευ)αγγέλων της πληροφορίας, η μελωδία του συμβολαίου που ξαναγράφουμε με τον Leviathan. Ας φροντίσουμε όσοι τολμούμε να παίξουμε ρόλο σε αυτή τη μινιμαλιστική εκδοχή αναγέννησης της ελπίδας για πιο άμεση, ανθρωποκεντρική δημοκρατία.
1/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν διαβάζω σωστά τη σκέψη σου, Στέλιο, παίρνεις σαν δεδομένο ότι η λαϊκή βούληση είναι ώριμη και έτοιμη για να υπογράψει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. La volonté générale είναι αποκρυσταλλωμένη και εκπεφρασμένη, αλλά εκείνοι που οφείλουν να την μετουσιώσουν σε πράξη, οι αντιπρόσωποι, κωλυσιεργούν, προτάσσοντας το ατομικό τους συμφέρον. Με άλλα λόγια, ο λαός δεν εγκρίνει και δεν ευθύνεται για την σημερινή κατάσταση. Ευθύνονται μόνο οι κακοί αντιπρόσωποί του. Διαφωνώ.
Η σημερινή κατάσταση τελεί σε πλήρη αντιστοιχία και αρμονία με την λαϊκή βούληση. Είναι λαϊκή επιλογή η διαφθορά, λαϊκή απαίτηση η αδιαφάνεια και η διαπλοκή, η κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος τελεί υπό την έγκριση του λαού. Δεν αποδέχομαι το δίπολο ‘καλός λαός - κακοί πολιτικοί’. Ο ελληνικός λαός έχει τους πολιτικούς που του αξίζουν, τους αντιπροσώπους που τον εκφράζουν, το πολιτικό σύστημα που αφουγκράζεται και υλοποιεί την βούλησή του. Κανένα άλλοθι και δικαιολογίες.
Γιατί άραγε; Μήπως γιατί ‘έτσι μας αρέσει’; Για σκέψου, πόσοι από εμάς δεν φοροδιαφεύγουν; Πόσοι δεν έχουν κάνει ούτε μία πολεοδομική παράβαση; Πόσοι δεν έχουμε παραβιάσει ποτέ τον ΚΟΚ; Πόσοι από εμάς δεν είμαστε της λογικής της αρπαχτής και του εύκολου χρήματος; Όλοι μας βρίζουμε το κράτος γιατί υπολειτουργεί, κι όταν το έχουμε ανάγκη δεν είναι εκεί, αλλά όλοι θέλουμε να βρούμε μία θεσούλα στο δημόσιο, για να επωφεληθούμε αυτής ακριβώς τη χαλαρότητας που οδηγεί στην αναποτελεσματικότητα. Βολευόμαστε που ο μισός πληθυσμός της χώρας ζει στην Αθήνα. Είμαστε λαός της βόλεψης, του εύκολου δρόμου, της ήσσονος προσπάθειας. Αυτό ακριβώς που υιοθετούμε ως ατομικό κώδικα αξιών, αποδεχόμαστε και ως πολιτική/κοινωνική βούληση.
Η σημερινή ψυχοσύνθεση του Έλληνα σφυρηλατήθηκε υπό το σύνθημα ‘Τσοβόλα δώστα όλα’. Η σημερινή κατάντια της Ελλάδας είναι απότοκος της κατάληψης της εξουσίας από την γενιά του Πολυτεχνείου, που επειδή κατάφερε ένα σημαντικό κοινωνικό επίτευγμα νόμισε ότι η Ελλάδα της ανήκει. Ίσως να ήταν μία ιστορικώς αναγκαία εξέλιξη, ένα αναγκαίο προπαρασκευαστικό βήμα προς την πρόοδο. Στις οικονομικές αναλύσεις, πάντα η καμπύλη πέφτει κατακόρυφα μετά από μία μεγάλη πρόοδο. Πάντως, η διαφθορά (που ανέκαθεν υπήρχε και πάντα θα υπάρχει) την τελευταία εικοσιπενταετία κατάντησε ασυδοσία. Εκ των υστέρων, η βασιλεία της γενιάς του Πολυτεχνείου και των πολιτικών τέκνων του Ανδρέα Παπανδρέου μόνο ως οπισθοδρόμηση και παρακμή μπορεί να αξιολογηθεί.
2/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατά την γνώμη μου, δύο ήταν οι καθοριστικοί παράγοντες υπανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας: (α) η εισροή άφθονων κοινοτικών κονδυλίων και (β) η διόγκωση του τουρισμού. Και οι δύο πηγές εσόδων δημιούργησαν μία πλαστή οικονομία με ξενόφερτους και βραχύβιους παραγωγικούς συντελεστές. Καλλιέργησαν δε στον Έλληνα τη νοοτροπία του κακομαθημένου κληρονόμου που ζει από τα έτοιμα, χωρίς να έχει ανάγκη να κοπιάσει για να παράγει πραγματικό έργο, έτσι ώστε να επιτύχει μακροπρόθεσμη ευημερία. Ο ραγιάς ξανάγινε γενίτσαρος. Τα δανεικά όμως λεφτά κάποια στιγμή τελειώνουν…
Το ζητούμενο σήμερα είναι να απαλλαχθεί πλήρως η ελληνική οικονομία από τους παράγοντες υπανάπτυξής της. Όλοι γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα δεν ήταν έτοιμη τότε να εισέλθει στην ΕΟΚ, ούτε στην ΟΝΕ. Ο τουρισμός σε αναγκάζει να εξαρτάσαι από τις διαθέσεις των άλλων, σε κάνει έρμαιο των καταναλωτικών διαθέσεών τους. Πρέπει να βασιστούμε στις δικές μας δυνάμεις. Πρέπει να καταλάβουμε την πραγματικότητα, ποιο είναι το πρόβλημα, ποια είναι η ανάγκη. Γιατί, όπως είπαμε, η ΑΝΑΓΚΗ είναι ο βασικότερος κινητήριος μοχλός της προόδου.
Πώς θα γίνει αυτό; Ίσως η ‘δικτατορία της διανόησης’, η ‘φωτισμένη πλατωνική αριστοκρατία’ να είναι η λύση. Δεν ξέρω. Δεν νομίζω. Πάντως, είμαι γενικά αντίθετος σε οποιαδήποτε μορφή πατερναλισμού και έξωθεν επιβολής του καλού, ‘πριν από σας για εσάς’. Ο λαός πρέπει να ξυπνήσει μόνος του. Ο ρόλος της ελίτ είναι απλά να δώσει στο λαό να καταλάβει ότι εδώ πρόκειται για την επιβίωσή του. Την απόφαση όμως πρέπει να την λάβει ο λαός κι όχι να του επιβληθεί. Ίσως η αντίληψη που πρεσβεύω να είναι υπερβολικά παθητική, ένας ‘πολιτικός αυνανισμός’ όπως στηλιτεύει ο σύγχρονος Αριστοφάνης. Ίσως. Από την άλλη, μήπως η τωρινή ‘δικτατορία της διανόησης’ αποδειχθεί στο μέλλον η γενιά του σύγχρονου Πολυτεχνείου;
Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχοντας διδαχθεί από τα δικά της λάθη της εικοσαετίας και υπό το φώς της αποδεδειγμένης αδυναμίας της ανίκανης ΝΔ, φαίνεται η μόνη ικανή να οδηγήσει μπροστά το πλοίο. Αυτοί κατάφεραν να καταστρέψουν την Ελλάδα, αυτοί ξέρουν πώς να την ανοικοδομήσουν. Για όσο φαίνεται ότι αντιλαμβάνονται την σοβαρότητα των καιρών και προσπαθούν να βελτιώσουν τα πράγματα, θα έχουν τη νοητή ψήφο εμπιστοσύνης μας. Άλλωστε, η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού.
Μάνος Μαρκάκης
Στην οικονομία υπάρχει η έννοια του συγκριτικού πλεονεκτήματος: 'κάθε οικονομικός παράγοντας επιδίδεται κυρίως σε αυτή την οικονομική δραστηριότητα στην οποία μπορεί να αποδώσει καλύτερα από τους ανταγωνιστές τους'. Από αυτή τη σκοπιά η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό είναι δικαιολογημένη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ Ελλάδα δεν έχει ορυκτό πλούτο (πλην των λιθανθράκων και του ξεπερασμένου βωξίτη-για τους λιθάνθρακες δε η πολιτική μας τα τελευταία χρόνια είναι εξεχόντως μαζοχιστική, δεδομένης της αδυναμίας μας αφενός να αντιληφθούμε ότι σα χώρα δεν ανήκουμε στην ρυπαίνουσα δύση κι αφετέρου να εφαρμόσουμε φιλικότερα προς το περιβάλλον μοντέλα επεξεργασίας), δεν έχει αυτοδύναμο αγροτικό τομέα (η εξάρτηση των αγροτών από τις επιδοτήσεις είναι σε πολλαπλάσιο βαθμό από την αντίστοιχη των αναπτυγμένων κρατών της ΕΕ), δεν παράγει βασικά τίποτε εκτός από μυαλά τα οποία μεταναστεύουν. Εδώ χρειάζεται όραμα, επένδυση σε εργαστήρια μοριακής βιολογίας, πυρηνικής φυσικής, ηλεκτρολόγων υπολογιστών. Αν κάτι μπορεί να γίνει η Ελλάδα είναι εστία έρευνας, πηγή επιστήμης. Αλλά όλα αυτά ανήκουν στην περιοχή του ευκτέου.
Για τη τελευταία σου παράγραφο δεν μπορώ να πω ότι συμφωνώ. Είναι και λίγο μεταφυσικό το επιχείρημα ότι όποιος καταστρέφει ξέρα και να ανοικοδομεί. Δεν εμπιστεύομαι κάποιον που έχει ασελγήσει επάνω μου στο παρελθόν. Κυρίως δεν ετον μπιστεύομαι για τα εξωτερικά θέματα. Αυτό που η Νέα Δημοκρατία απέδειξε περίτρανα βέβαια είναι ότι χωρίς όραμα δεν υπάρχει λόγος κανείς να κυβερνά. Κι αν κάτι προσφέρει αυτή τη στιγμή η συμπολίτευση είναι όραμα. Παρά τα δεδομένα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας, η προχειρότητα με την οποία κινήθκε αρχικά το οικονομικό επιτελείο της νέας κυβέρνησης, άμα τη αναλήψει της εξουσίας, με τεχνητή διόγκωση του ελλείμματος, φούσκωμα της ανεργίας και λοιπά ευτράπελα έσπειρε τον πανικό στις αγορές, ενώ δεν υπήρχε υπόστρωμα αλήθειας που να δικαιολογεί αυτή την αναστάτωση. Εξού και τα παπαγαλάκια για κόψιμο του 14ου μισθού, για δραματικές μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις κλπ. Αυτές είναι βασικές παλιοπολιτικές 'σοκ και δέους' ώστε να μπορεί ο λαός να δεχτεί σε βάθος χρόνου την επιβολή μέτρων που prima facie μοιάζουν λιγότερα επώδυνα (όπως πχ αύξηση του ΦΠΑ κατά δύο μονάδες), τα οποία όμως διατηρούνται επ΄ αόριστον. Εν ολίγοις, διαφωνώ κάθετα με την άποψη ότι οι κυβερνώντες αντιλαμβάνονται τη 'σοβαρότητα των καιρών'. Δεν θα έπαιζαν παιχνίδια με τον ΟΛΠ, δε θα έκαναν δηλώσεις περί εθνικής κυριαρχίας, δε θα κώφευαν στις εκκλήσεις των πανεπιστημιακών για πανεπιστήμια ελεύθερων ιδεών κι όχι ελεύθερων τρομοκρατών. Το ΠΑΣΟΚ από θέση αντιπολίτευσης υπονόμευσε πλήρως τις όποιες θετικές προοπτικές δράσης της κυβέρνησης Καραμανλή (η οποία κι από μόνη της ήταν αρκετά αδύναμη, δε διαφωνώ) και με τον ίδιο ανεύθυνο τρόπο αναμένεται να πολιτευθεί και τώρα. Και μόνο το γεγονός ότι δε ψέλλισαν ούτε σαν δικαιολογία ότι αιτία της κατάρρευσης (κι όχι αφορμή) υπήρξε η πρωτοφανής διεθνής οικονομική κρίση δείχνει το μένος και την πολιτική κουλτούρα. Απλά η διαφορά έγκειται στο ότι ο Σαμαράς φαίνεται ότι θα αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και θα προσφέρει το αναγκαίο στήριγμα για να περάσουν μέτρα που για να γίνουν αποδεκτά χρειάζονται σύσσωμη στήριξη από τις ισχυρές πολιτικές δυνάμεις κι απουσία μικροπολιτικών, λαϊκιστικών φαινομένων (στα οποία πρωτοστάτησε το ΠΑΣΟΚ τελυταίως)
Ποιός έχει τελικά τη δύναμη να αλλάξει τη χώρα; Απογοητευμένος διαπιστώνω: μάλλον κανείς...
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαραθέτω αυτούσιο σημερινό δημοσίευμα από την ιστοσελίδα www.tvxs.gr με τίτλο: Ανοιχτή επιστολή προς τους Έλληνες στο γερμανικό περιοδικό Stern.
ΑπάντησηΔιαγραφή--------------------------------------------
Ανοιχτή επιστολή προς τους Έλληνες πολίτες, με τίτλο «Αγαπητοί μας Έλληνες» δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του γερμανικού εβδομαδιαίου περιοδικού Stern. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στον υπέρτιτλο: «Μετά τις τράπεζες θα πρέπει τώρα οι Γερμανοί να σώσουν και την Ελλάδα. Πρώτα έκαναν αλχημείες οι Έλληνες στο ευρώ και τώρα, αντί να κάνουν οικονομίες, απεργούν».
Σύμφωνα με τον συντάκτη της επιστολής, Walter Wüllenweber:
«Από το 1981 ανήκουμε στην ίδια οικογένεια. Μόνο που εμείς έχουμε συνεισφέρει όσο κανείς άλλος στο κοινό ταμείο, δηλαδή γύρω στα 200 δις €, ενώ εσείς έχετε, αντίθετα, εισπράξει κατά κεφαλήν όσα κανείς άλλος, δηλαδή σχεδόν 100 δις €. Ουδέποτε λαός βοήθησε μέχρι τώρα με τη θέλησή του σε τέτοιο βαθμό και για τόσο μακρύ διάστημα άλλον λαό. Είσαστε, κυριολεκτικά οι πιο ακριβοί μας φίλοι.
Το ζήτημα πάντως είναι ότι τελικά δεν εξαπατάτε μόνο τον εαυτό σας αλλά και εμάς. Στην ουσία ουδέποτε φανήκατε αντάξιοι του ευρώ μια και παρά την εισαγωγή του, δεν καταφέρατε μέχρι τώρα να εκπληρώσετε τα κριτήρια σταθερότητας. Στην ΕΕ είσαστε ο λαός που ξοδεύει τα μεγαλύτερα ποσά σε καταναλωτικά αγαθά. Θα θέλαμε ο πρωθυπουργός σας Γ. Παπανδρέου να προχωρήσει στο πρόγραμμά του, όμως προφανώς αυτό δεν το θέλετε εσείς αφού συνεχίζετε απτόητοι να απεργείτε. Μη μας λέτε, λοιπόν, ότι μόνο οι πολιτικοί ευθύνονται για την καταστροφή.
Εσείς έχετε εφεύρει τη Δημοκρατία κι ως εκ τούτου θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ο λαός είναι αυτός που κυβερνά κι, επομένως, έχει και την ευθύνη. Κανείς δεν σας αναγκάζει να φοροδιαφεύγετε, να χρηματίζεστε, να αντιδράτε σε κάθε συνετή πολιτική και να εκλέγετε διεφθαρμένους πολιτικούς. Σε τελευταία ανάλυση, οι πολιτικοί είναι λαϊκιστές και κάνουν ότι τους πει ο λαός. Θα μας πείτε, βεβαίως, ότι και εμείς οι Γερμανοί δεν είμαστε πολύ καλύτεροι, όπως θέλουν κάποιοι να πιστεύουν. Κι έχετε δίκιο.
Οι Έλληνες είναι εκείνοι που μας είχαν δείξει τον δρόμο της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας, καθώς και τις πρώτες γνώσεις Εθνικής Οικονομίας. Τώρα μας δείχνετε και πάλι τον δρόμο. Μόνο που αυτή τη φορά είναι λάθος δρόμος. Κι από το σημείο που εσείς έχετε τώρα φτάσει, δεν πάει παραπέρα».
------------ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΟΝΤΑΙ---------------
1/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαραθέτω αυτούσιο σημερινό δημοσίευμα από την ιστοσελίδα www.tvxs.gr με τίτλο: DIE ZEIT: Η Ελλάδα χρειάζεται μια επανάσταση.
--------------------------------------------
Ο Υπουργός τσακωνόταν στις Βρυξέλλες για τη χώρα του, την ώρα που η χώρα μαχόταν εναντίον του εαυτού της. Στην ΕΕ ο Υπ. Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου προσπαθούσε να πείσει τους ομολόγους του ότι η Ελλάδα προχωρεί καλά όσον αφορά τα μέτρα λιτότητας. Στην Αθήνα οι δημόσιοι υπάλληλοι διαδήλωναν για το αντίθετο παραδίδοντας την απεργιακή σκυτάλη στους επόμενους.
Πρώτα ήταν οι τελωνιακοί, μετά οι οικονομικοί ελεγκτές του Υπουργείου, στη συνέχεια οι εφοριακοί και στο τέλος οι οδηγοί ταξί. Όλοι αυτοί προειδοποιούν την κυβέρνησή τους: περικοπές μπορείτε να κάνετε, αλλά όχι σε μας!
Τι προοπτική έχουν οι ελληνικές υποσχέσεις ότι οι περικοπές και οι οικονομίες θα συνεχιστούν; Πότε μπορεί να περιμένει η Ευρωζώνη καλύτερες ειδήσεις από την Αθήνα;
Στο κέντρο της Αθήνας ο κόσμος κάθεται έξω στις καφετέριες, με 18 βαθμούς.Δεν υπάρχει εικόνα κρίσης, παρ ότι όλοι μιλούν για την κρίση. Και όσοι κάθονται στις καρέκλες συμφωνούν κατά κάποιον τρόπο ότι η ζωή με δανεικά πρέπει να τελειώσει, ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει, ότι ο φαύλος κύκλος του χρέους πρέπει να σπάσει. Το πρόβλημα είναι πώς;
Η σημερινή Ελλάδα είναι ένας λαβύρινθος από αυξανόμενες απαιτήσεις προς το κράτος, πολυεπίπεδη εξυπηρέτηση πιστών ψηφοφόρων των κομμάτων, γενναιόδωρες συνταξιοδοτικές εγγυήσεις και επιδόματα, υπερβολικά δάνεια και ακάλυπτες επιταγές για το μέλλον. Αλλά με κανέναν τρόπο δεν είναι όλα καλοπέραση: Η Ελλάδα είναι συγχρόνως και μια χώρα της αυξανόμενης φτώχειας, της αποβιομηχάνισης και της οικονομικής κρίσης.
Για να βγει απ’ αυτόν το λαβύρινθο, δεν αρκεί η επιβολή κάθε 4 με 5 εβδομάδες ακόμα σκληρότερων μέτρων από τους Υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ ούτε ο εξαναγκασμός εφαρμογής τους σε μικρότερα διαστήματα, αλλά ούτε και η άσκηση μεγαλύτερων πιέσεων.
Χρειάζεται και μια επανάσταση, που απαιτεί περισσότερο από 5 εβδομάδες για να εφαρμοστεί. Οι απαιτήσεις και τα χρέη, η κομματική εξυπηρέτηση και η φτώχεια ανήκουν σε μια νοοτροπία, την οποία η Ελλάδα υιοθέτησε κατά τη δεκαετία του ΄80. Λαϊκιστές πολιτικοί της χώρας που μόλις είχε μπει στην ΕΟΚ συνέδεσαν έκτοτε το πολιτικό άνοιγμα της χώρας με την υπόσχεση ότι θα ληφθεί μέριμνα για όλους, δηλαδή με την βεβαιότητα ότι στο εξής θα υπάρχει πολύπλευρη χρηματική ενίσχυση από τις Βρυξέλλες.
2/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ χώρα δεν ίδρυσε νέες βιομηχανίες και δεν προετοιμάστηκε κατάλληλα για τη νέα εποχή. Αντίθετα, έγινε πιο ακριβή, πιο αργή και έχασε τη βιομηχανία της. Στην Αθήνα αλλά και στις Βρυξέλλες έκαναν τα στραβά μάτια επί δεκαετίες για όλα αυτά. Ευρωπαϊκές, κυρίως γερμανικές, εταιρίες εκμεταλλεύτηκαν την ελληνική αγορά ως χώρο επέκτασης, ενώ οι ντόπιοι παραγωγοί πέθαιναν. Τη διαφορά την πλήρωnε το ελληνικό κράτος. Πρώτα με χρήματα της ΕΟΚ, στη συνέχεια της ΕΕ και στο τέλος με όλο και περισσότερα χρέη.
Τώρα πρέπει να τελειώνουν αυτά. Έτσι θέλουν οι Υπουργοί της ΕΕ και η ελληνική κυβέρνηση.
Ο πρόεδρος της Βουλής Φίλιππος Πετσάλνικος, στενός συνεργάτης του Γιώργου Παπανδρέου δηλώνει στην Zeit: «Θέλουμε να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Στο εξής να ισχύουν ίσα δικαιώματα για όλους και σαφείς ευθύνες». Αυτό θα απαιτήσει σκληρή δουλειά, αλλά πράγματι τα τελευταία 30 χρόνια καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν ανέλαβε ένα τόσο μεγάλο πακέτο μέτρων για εξορθολογισμό του κράτους.
Σε 3 χρόνια το δημοσιονομικό έλλειμμα πρέπει να μειωθεί από ποσοστό άνω του 12% σε 3%, στο Δημόσιο πρέπει να περισταλούν δραστικά οι δαπάνες και ταυτόχρονα να διογκωθούν τα έσοδα μέσω φορολογικών αυξήσεων. Ο κατάλογος του τρόμου είναι μακρύς.
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων υποστηρίζει τον δημοφιλή Παπανδρέου. Αυτή την υποστήριξη θα τη χρειαστεί, για να επιβάλει το πρόγραμμά του παρά τις απεργίες και τις διαδηλώσεις.
Για την ΕΕ τίθεται το ζήτημα πώς θα αντιμετωπίσει καλύτερα τον Παπανδρέου. Να τον εμπιστευθεί και να τον αφήσει να δράσει; Ή μήπως καλύτερα να αυξάνει τις πιέσεις από εβδομάδα σε εβδομάδα; Αν τον αφήσει να δράσει, υπάρχει κίνδυνος να ξεφύγουν σιγά-σιγά οι Έλληνες από την επιτήρηση της ΕΕ και να ξαναγυρίσουν στα παλιά. Αλλά και το ρίσκο συνεχώς αυξανόμενης πίεσης θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο.
Ο Παπανδρέου ίσως να συνθλιβεί μεταξύ των αντιδράσεων στη χώρα του και των πιέσεων των Βρυξελλών, να χαθεί η δημοτικότητά του και μαζί και η πολιτική του δύναμη για ριζικές μεταρρυθμίσεις. Γι’ αυτό το πιο έξυπνο φαίνεται πως είναι να αφήσουμε τώρα τους Έλληνες για λίγο να κάνουν ό,τι θέλουν με την τέχνη της αυτοΐασης. Μόνο που θα πρέπει να μην τους αφήσουμε από τα μάτια μας. Αν τα πακέτα μέτρων του Παπανδρέου δεν αποδώσουν, η ΕΕ θα έχει σύντομα και πάλι το λόγο.
-----------ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΟΝΤΑΙ-------------
Θα μπορούσε κανείς να περιγράψει πιο εύστοχα την σημερινή κατάντια της Ελλάδας από τους δύο Γερμανούς αρθρογράφους του Stern και της Die Zeit; Πλέον, οι Ευρωπαίοι φίλοι μας μας έμαθαν καλύτερα από όσο εμείς οι ίδιοι γνωρίζαμε τους εαυτούς μας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Μας φωνάζουν: σοβαρευτείτε, οδεύετε προς την αυτοκαταστροφή και θα συμπαρασύρετε κι εμάς. Κάντε κάτι τώρα, το χρωστάτε στην Ιστορία σας…
ΑπάντησηΔιαγραφήΣαν να είχαν διαβάσει τις σκέψεις που παρατέθηκαν νωρίτερα σε αυτό το ιστολόγιο, καταλήγουν να μας προτρέπουν να αντιληφθούμε και να θέσουμε σε κίνηση τους δύο βασικούς κινητήριους μοχλούς της κοινωνικής προόδου: (α) συνειδητοποίηση της ‘ανάγκης’ και (β) εσωτερική αυτοβελτίωση: «Καταλάβετέ το επιτέλους, Έλληνες, δεν μπορείτε άλλο να ζείτε με δανεικά, με τα δικά μας λεφτά, δεν αντέχουμε άλλο να χρηματοδοτούμε την καλοπέρασή σας. Σοβαρευτείτε, δουλέψτε, γίνετε παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί. Το έχετε ανάγκη αλλιώς θα πτωχεύεσετε. Δεν σας φταίνε οι πολιτικοί σας, μην κλαψουρίζετε τώρα ότι δήθεν σας εξαπάτησαν. Τέρμα τα δίφραγκα. Εσείς φέρετε την αντικειμενική ευθύνη. Μόνο εσείς μπορείτε να σώσετε τους εαυτούς σας. Αλλιώς η ΕΕ θα παρέμβει μόνο για να σώσει τη συνοχή της, για τη δική της αυτοσυντήρηση. Αν και πάλι δεν βάλετε μυαλό, να πάτε στο διά…».
Το απογοητευτικό είναι οι τίποτε δεν φαίνεται να αλλάζει σε τούτη την άμοιρη χώρα. Ο γράφων δεν έχει δεί κι δεν έχει ακούσει, εκτός από φιλόδοξες υποσχέσεις και φανφάρες, κάποια σοβαρή τομή που θα μπορούσε μακροπρόθεσμα να οδηγήσει την χώρα μπροστά. Η Κυβέρνηση εξαντλείται σε μία ευκαιρειακή διαχείρηση κρίσης για τα μάτια των ΜΜΕ. Η Αντιπολίτευση ζεί σε μία άλλη εποχή. Όλοι μιλάνε για κρίση ‘με τον φραπέ στο χέρι’. Το μέλλον δεν προβλέπεται ευοίωνο.
Τουλάχιστον, η διεθνής κατακραυγή μοιάζει για όλους όσους είχαν από παλιά εντοπίσει τα προβλήματα και προβλέψει τα επερχόμενα δεινά σαν μία καθυστερημένη ψυχοθεραπεία: η έξωθεν επιβεβαίωση ότι δεν ήμασταν ψυχοπαθείς, οι Δον Κιχώτηδες του Νότου. Από την άλλη, επιβεβαιώνεται, όπως πάντα, ότι είμαστε παντελώς αδύναμοι να δράσουμε και να αντιστρέψουμε την φορά των πραγμάτων. Κι αυτό είναι ίσως η πιο σημαντική δομική αδυναμία του πολιτεύματός μας που αποκαλούμε Δημοκρατία. Το άτομο, αυτό που φέρει την αντικειμενική ευθύνη και θα πληρώσει το λογαριασμό, έχει δεμένα τα χέρια και τα πόδια, είναι αυτοκαταδικασμένο στην αδράνεια. Και δεν θέλει να διαταράξει τη βόλεψή του και να σπάσει τα οικειοθελή δεσμά του.
Τελικά, μόνο η ανάγκη θα μας ξυπνήσει, όταν μπεί μέσα στην πόρτα του σπιτιού μας, όταν την ζήσουμε στο πετσί μας. Για τον σύγχρονο Έλληνα, αυτή φαίνεται να είναι η μόνη αλλά επώδυνη διέξοδος.
Gia des poioi milane. Oi germanoi. xeroun kala ta palikaria ti tha pei antikeimenikh eythinh toy laou...
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν συμφωνώ. Όπως και με αυτά που άκουσα σήμερα για το εξώφυλλο του FOCUS. Αγγίζουν τα όρια του λαικισμού. Προφανώς, ουδείς αναμάρτητος. Ας δούμε όμως την δική μας καμπούρα, τον εαυτό μας στον καθρέπτη, κι ας αφήσουμε τις αμαρτίες των άλλων. Όταν δίνεις δικαιώματα, πρέπει να είσαι έτοιμος να ακούσεις την κριτική των γύρω σου, ενδεχομενως και υπερβολική. Δυστυχώς, πάλι ασχολούμαστε με το τι λένε οι άλλοι για μας και δεν αναζητούμε τις αιτίες των προβλημάτων μας.
ΑπάντησηΔιαγραφή1/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΜία πρώτη αποτίμηση των νέων μέτρων
Είναι αλήθεια ότι τα νέα μέτρα είναι πολύ σκληρά και εστιάζουν κυρίως σε μία κοινωνική ομάδα: τους δημοσίους υπαλλήλους. Πράγματι, η οικονομική θυσία που ζητά από αυτούς το κράτος είναι πολύ πιο επαχθής σε σύγκριση με τις αντίστοιχες που ζητά από τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες. Είναι αυτό δίκαιο; Ναι, είναι.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι προσωποποιούν και ενσαρκώνουν την ιδεατή υπόσταση του κράτους, της οργανωμένης κοινωνίας. Εκείνοι είναι που εξειδικεύουν κατά περίπτωση την αόριστη έννοια του δημοσίου συμφέροντος, εφαρμόζουν την λαϊκή βούληση και ορίζουν τον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Είναι εκείνοι που οφείλουν να διαγνώσουν το όποιο πρόβλημα της κοινωνίας και να διερευνήσουν τρόπους επίλυσής του.
Είναι εκείνοι που ωφελούνται πρώτα και άμεσα από την ύπαρξη και λειτουργία του κράτους. Είναι εκείνοι που φέρουν την εξουσία διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας, την οποία εμείς τους εμπιστευτήκαμε. Είναι εκείνοι που έχουν την εξουσία να αποφασίζουν πόση ιδιωτική περιουσία πρέπει να μεταβιβαστεί στο κράτος και πόσοι άλλοι ιδιώτες θα προσληφθούν ως δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι εκείνοι που πρώτοι απήλαυσαν τους καρπούς της περιόδου των παχιών αγελάδων και του ‘Τσοβόλα δώστα όλα’. Αυτοί τα πήραν και αυτοί τα μοίρασαν στους δικούς τους.
Είναι εκείνοι που δεν προσφέρουν άμεσα στην ανάπτυξη της κοινωνίας γιατί δεν παράγουν αυτοτελές έργο, αλλά τρέφονται μέσω των φόρων από τους ιδιώτες που παράγουν έργο.
Αποδεικνύεται όμως σήμερα ότι η διαχείρισή τους ήταν προκλητικά πλημμελής και εξαιρετικά επιβλαβής για την κοινωνία. Προσέλαβαν πολύ περισσότερους δημοσίους υπαλλήλους από όσους χρειάζεται το κράτος για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, καθιστώντας το εν τέλει αναποτελεσματικό. Κατασπατάλησαν το δημόσιο χρήμα σε μίζες, διαφθορά, διαπλοκή, χρυσόσκονη και κάθε λογής κακοδιαχείριση. Εγκλώβισαν σημαντικό μέρος των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας σε αντιπαραγωγικές δραστηριότητες, απαιτώντας από εκείνους που παράγουν έργο να τους θρέψουν μέσω των φόρων. Δημιούργησαν στην κοινωνία την ψευδαίσθηση ότι ‘όλα πάνε καλά’ και ότι η οικονομική τους διαχείριση είναι βιώσιμη.
Τώρα που το κράτος σχεδόν πτώχευσε και δεν έχει να πληρώσει τους υπαλλήλους του, τώρα που τα δανεικά στέρεψαν, τώρα που η εθνική αξιοπρέπεια ποδοπατήθηκε, ποιος θα πληρώσει; Πρώτα απ’ όλους οι δημόσιοι υπάλληλοι. Όχι γιατί μόνο εκείνοι φταίνε, αλλά γιατί πρώτοι και κυρίως εκείνοι ευθύνονται για τις πράξεις και τις παραλείψεις τους.
Και θα αντιτείνει κάποιος: μα σε τι φταίνε οι κακόμοιροι οι δημόσιοι υπάλληλοι, εκείνοι εκτελούσαν απλά εντολές των πολιτικών, δεν φέρουν καμία ευθύνη.
Νομίζω ότι η κοινωνία θεωρεί πλέον αυτή την δικαιολογία πολύ φθηνή για να την ‘αγοράσει’.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι όφειλαν να επιβάλλουν και εισπράξουν το φόρο όταν πλούτιζε το κεφάλαιο, εκείνοι όφειλαν να αναθέσουν το δημόσιο έργο στον καλύτερο μειοδότη του διαγωνισμού και όχι στον πλειοδότη της μίζας, εκείνοι όφειλαν να επιβάλουν πρόστιμα στην εισφοροδιαφυγή του εργοδότη και στο αυθαίρετο κτίσμα του πλουσίου, εκείνοι όφειλαν να τσακίσουν τα καρτέλ και τα μονοπώλια, εκείνοι όφειλαν να ανακαλύψουν τους νεκρούς συνταξιούχους, εκείνοι όφειλαν να εντοπίσουν την πολυνομία και να την διορθώσουν, εκείνοι όφειλαν να προωθήσουν την αποκέντρωση της Ελλάδας, εκείνοι όφειλαν να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις, εκείνοι όφειλαν να ελέγξουν τους πολιτικούς και να ξεμπροστιάσουν τις απάτες τους ενώπιον της κοινωνίας, εκείνοι όφειλαν να αποκαλύψουν στην κοινωνία το επικίνδυνα αυξανόμενο δημόσιο χρέος, εκείνοι όφειλαν να εντοπίσουν τους επίορκους συναδέλφους τους και να τους προσάγουν στη δικαιοσύνη, εκείνοι όφειλαν να δικάσουν και να καταδικάσουν τους παραβάτες του νόμου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓι’ αυτό πληρώνονταν. Αυτός ήταν ο θεσμικός ρόλος τους. Αυτό ήταν το ‘έργο’ που περίμενε από αυτούς η κοινωνία. Είναι πλέον προφανές ότι παρέβησαν ευθέως τα καθήκοντά τους και πρόδωσαν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Και η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της εν λόγω παράβασης και της σημερινής κατάντιας είναι άμεση και προφανής.
Το κράτος είναι μία ‘εταιρεία ελευθερίας’, δηλ. μία εταιρεία όπου οι εταίροι-πολίτες επενδύουν ποσά (κβάντα) της ατομικής τους ελευθερίας-παραγωγικής δύναμης (δεν επενδύουν βέβαια όλοι τα ίδια ποσά ελευθερίας) και προσδοκούν να λάβουν πίσω μέρισμα προστιθέμενης ελευθερίας. Τα καταστατικά όργανα αυτής της εταιρείας είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι και ο διευθύνων σύμβουλος είναι οι πολιτικοί. Όταν η εταιρεία πτωχεύσει λόγω κακοδιαχείρισης των οργάνων της, τις ζημίες τις πληρώνουν πάντα οι εταίροι, δηλ. ο λαός. Γιατί ο λαός φέρει τον εταιρικό κίνδυνο, την αντικειμενική ευθύνη.
Δεν πρέπει όμως να τιμωρηθούν και τα καταστατικά όργανα; Δεν πρέπει πρώτα να αποδοθούν ευθύνες σε εκείνους που απέτυχαν στην αποστολή τους; Ο θεσμικός ρόλος των δημοσίων υπαλλήλων είναι πιο σημαντικός από τον θεσμικό ρόλο των πολιτικών. Ο χαρακτήρας της συνεισφοράς των πολιτικών είναι φύσει ευκαιριακός και ιδιοτελής, έρχονται και παρέρχονται. Εκείνοι που μένουν πίσω και εγγυώνται την συνέχεια του κράτους είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ο θεσμικός τους ρόλος είναι διαρκής, ελεγκτικός και εγγυητικός, υλοποιώντας το σύστημα των αμοιβαίων ελέγχων και ισορροπιών (checks and balances). Γι’ αυτό και η καταστατική ευθύνη τους έναντι των πολιτών-εταίρων είναι πιο έντονη και σημαντική απ’ ότι των πολιτικών.
Η παρούσα κρίση είναι μία χρυσή ευκαιρία να βελτιώσουμε την δομή, οργάνωση και αποτελεσματικότητα του κράτους μας. Να ανακατανείμουμε τα πεδία ευθύνης και εξουσίας κάθε καταστατικού οργάνου της εταιρείας μας. Προς το σκοπό τούτο απαιτούνται δύο ενέργειες: διάγνωση και θεραπεία. Δυστυχώς, η ευκαιρία της διάγνωσης φαίνεται να μας διαφεύγει. Ποτέ δεν θα μάθουμε ποιος και τι πραγματικά έφταιξε, πού συγκεκριμένα εστιάζονται οι αδυναμίες της εταιρικής μας οργάνωσης. Δεν χρειάζεται να μάθουμε ονόματα, μικρή σημασία έχουν. Χρειαζόμαστε όμως πληροφόρηση για τα ελαττωματικά καταστατικά όργανα, τις θέσεις, σχέσεις, ενέργειες, επιλογές τους. Ωστόσο, χωρίς διάγνωση ποτέ δεν θα επιτευχθεί η θεραπεία. Και η πτώχευση θα ξανάρθει.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης της τωρινής κατάντιας. Αφού δεν απολύθηκε το 20 ή 30% αυτών, όπως έπρεπε να γίνει σε μία υγιώς λειτουργούσα εταιρεία, μειώθηκε σε όλους ο μισθός τους. Άτολμο μεν, λογικό επόμενο δε. Τώρα, ας γίνουν οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι κινητήρια δύναμη της διάγνωσης, κάθαρσης και θεραπείας. Είναι κι αυτό κομμάτι των καθηκόντων τους. Και μας το χρωστάνε.
1/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ αποτυχία της Δημοκρατίας
Ποια είναι η αποστολή κάθε πολιτεύματος; Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας της κοινωνίας, η επιβίωση του λαού. Όταν οι πολίτες ενός κράτους δυσκολεύονται να διασφαλίσουν τα προς το ζειν και η επιβίωσή τους καθίσταται αμφίβολη, το πολίτευμα έχει ήδη αποτύχει.
Στις 23 Απριλίου 2010 η Ελληνική Δημοκρατία κήρυξε διακριτικά πτώχευση. Η Δημοκρατία μας απέτυχε. Της οικονομικής πτώχευσης είχε προηγηθεί πολλά χρόνια πριν η ηθική παρακμή. Η χρεοκοπία του κώδικα αξιών της ελληνικής κοινωνίας. Η νοοτροπία της καλοπέρασης και της ήσσονος προσπάθειας αποδείχθηκε μακροπρόθεσμα αυτοκαταστροφική.
Το καινοφανές είναι η έκταση των συνεπειών της κρίσης: κηδεμονία, απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, φτωχοποίηση, υποδούλωση. Ο ελληνικός λαός πληρώνει την απώλεια του αυτοσεβασμού του με την παράδοση της εξουσίας σε πρόσωπα άλλων πλην των δημοκρατικά εκλεγμένων εκπροσώπων του. Ύβρις – τύσις.
Η τραγική ειρωνεία: ακόμη και με ευλαβική εφαρμογή των νέων μέτρων, το όφελος θα είναι μόνο η μείωση του δημοσίου ελλείμματος κατά 10% στα επόμενα δύο χρόνια. Οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν ότι δεν πρόκειται η Ελλάδα να εξέλθει της οικονομικής ύφεσης για τα επόμενα δέκα χρόνια. Ένα κυρίαρχο κράτος βρίσκεται πλέον στο έλεος των πιστωτών του. Sovereign bonds. Τι ειρωνική ορολογία: παίρνεις μετρητά με αντάλλαγμα κρατική κυριαρχία. Δεν θα έπρεπε ο εν λόγω θεσμός να διδάσκεται και στα αμφιθέατρα νομικής, στις παραδόσεις συνταγματικού δικαίου; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει ρύθμιση του θεσμού με αυστηρούς περιορισμούς έγκυρο δανεισμού στο Σύνταγμα της Ελλάδος; Είναι αδιανόητο πως δέκα άνθρωποι υποθήκευσαν το μέλλον μίας ολόκληρης γενιάς Ελλήνων, χωρίς να το καταλάβει κανείς. Μας πιάσανε αδιάβαστους.
Η κατάσταση προσομοιάζει με ήττα σε εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο. Ωστόσο, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: στον πόλεμο, ο εχθρός ήρθε απ’έξω, ήταν ανώτερος, πάλεψες αλλά κατίσχυσε. Τον ξέραμε, τον είδαμε, τον πολεμήσαμε με αξιοπρέπεια. Κάποια στιγμή θα φύγει. Η οικονομική υποδούλωση είναι πιο ύπουλη: ο εχθρός ήρθε από μέσα, δεν τον είδαμε ποτέ, δεν πολεμήσαμε ποτέ, δεν θα τον μάθουμε ποτέ. Και το κυριότερο: παραμένει ανάμεσά μας, είμαστε εμείς, ο κακός μας εαυτός.
2/2
ΑπάντησηΔιαγραφήΠοτέ δεν θα μάθουμε ονόματα, εταιρείες, πράξεις, ποσά, πρακτικές. Ποτέ δεν θα μάθουμε ‘πού πήγαν τα λεφτά’. Δεν θέλουμε να μάθουμε. Γιατί κατά βάθος ξέρουμε ότι εμείς τα πήραμε. Εμείς, ο καθένας μας πήρε το μερίδιό του στη διαφθορά, στην καταλήστευση του κράτους και οτιδήποτε ορίζεται ως ‘κοινό’. Για τον ραγιά, το κράτος ήταν πάντα κάποιος άλλος, κάποιος ξένος, δεν μας αφορούσε. Και με κάθε ευκαιρία τον ληστεύαμε, κάπου, κάπως, κάποτε, μας τα χρώσταγε. Άραγε, θα τολμήσουμε ποτέ να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέπτη, να αναζητήσουμε τον εσωτερικό εχθρό, τον Εφιάλτη μας; Δεν θα ωριμάσουμε; Δεν θα βγούμε πιο δυνατοί; Σίγουρα, αυτό κάποια στιγμή θα γίνει, αυτό είναι βέβαιο και ιστορικά νομοτελειακό: οι κακουχίες ωριμάζουν τους λαούς. Σίγουρα, και οι Έλληνες θα ωριμάσουμε, θα γίνουμε κράτος, θα εκπολιτιστούμε, θα περάσουμε στο επόμενο επίπεδο πολιτικής και ιστορικής εξέλιξης. Αυτό είναι το μόνο θετικό από αυτή την εθνική τραγωδία, η κατ’ ανάγκην αισιόδοξη μακροπρόθεσμη εξέλιξη. Μέχρι τότε όμως, πόσοι και πώς θα έχουν επιβιώσει;
Εκτιμώ ότι η Ελλάδα που θα παραδώσουμε στη γενιά των παιδιών μας θα είναι κατά πολύ πιο ώριμη από την Ελλάδα που παραλάβαμε από τους πατεράδες μας. Από την χρεοκοπημένη γενιά του Πολυτεχνείου. Για να είμαστε δίκαιοι, όλες οι γενιές περνούν δυσκολίες. Οι πατεραδες μας μεγάλωσαν σε μία μεταπολεμική εποχή ανέχειας, το κατοχικό σύνδρομο δεν τους εγκατέλειψε ποτέ. Η απληστία τους είχε δικαιολογημένες ψυχολογικές ρίζες. Όμως, ορθοπόδησαν, κατέκτησαν την οικονομική ευημερία. Ήταν στο χέρι τους να κατακτήσουν και την οικονομική αυτάρκεια, όφειλαν οικοδομήσουν έναν στέρεο κώδικα αξιών και μία βιώσιμη οικονομία. Απέτυχαν. Και είναι υπόλογοι απέναντί μας.
Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι τα ακόμη χειρότερα: όλο και περισσότεροι διεθνείς αναλυτές, με πρώτη τη Fitch από το Νοέμβριο του 2009, διαβλέπουν πλέον σοβαρό ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Πολλοί εκτιμούν ότι η επίσκεψη Ερντογάν στις 15 Μαΐου για την μοιρασιά των πετρελαίων του Αιγαίου θα λειτουργήσει ως βαρόμετρο. Η ιστορία μας δείχνει ότι σε ανάλογες συνθήκες στο παρελθόν αυτό είχε συμβεί και μάλιστα με την επιδοκιμασία του λαού. Ας μην ξεχνάμε ότι στις 22 Απριλίου 1967 μία μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού υποδέχθηκε το πραξικόπημα με ανακούφιση: ούφ, επιτέλους. Όπως ο εθισμένος χρήστης ναρκωτικών που βρίσκει λύτρωση στην αυτοκτονία. Ακόμη πιο κάτω από τον πάτο, υπάρχει ο απόπατος. Σαν σκηνικό της Αποκάλυψης…
Ούτως ή άλλως, η Δημοκρατία ήδη απέτυχε. Πρέπει να ανασυνταχθούμε, να αναγεννηθούμε από τις στάχτες μας. "Η Ελλάς θέλει να ζήσει και θα ζήσει". Πώς όμως; Υπάρχει μία ηλιακτίδα στο σκότος; Υπάρχει κάπου ελπίδα, μία αξία για να πιστέψουμε; Και ο ποιητής αναρωτιέται:
When the truth is found to be lies
and all the joy within you dies
don't you want somebody to love
don't you need somebody to love
wouldn't you love somebody to love
you better find somebody to love